Հայաստանի Հանրապետության պատվիրակությունը՝ Հայկական ԱԷԿ-ի տնօրեն Մովսես Վարդանյանի գլխավորությամբ, ՌԴ կատարած այցի շրջանակում այցելել է Լենինգրադի ԱԷԿ-ի էներգաբլոկներից մեկը և ծանոթացել ռադիոակտիվ թափոնների վերամշակման համալիրին։ Այցը կայացել է 2022 թվականին մեկնարկած Էներգետիկ և ոչ էներգետիկ նախագծերի բնագավառում ռուս-հայկական համագործակցության համապարփակ ծրագրի իրականացման շրջանակում։
Տեխնիկական շրջայցի կազմակերպիչներն են «Ռոսէներգոատոմ կոնցեռն» ԲԸ-ն և Ռոսատոմի «ՏՎԷԼ» վառելիքային ընկերությունը, որը ռուսական միջուկային արդյունաբերության ինտեգրատոր է՝ միջուկային օբյեկտների ապամոնտաժման և դրա հետ կապված ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման համար, ինչպես նաև հանդես է գալիս որպես օգտագործված միջուկային վառելիքի, ռադիոակտիվ թափոնների և միջուկային օբյեկտների շահագործումից հանելու հարցերով զբաղվող ԱՊՀ երկրների բազային կազմակերպություն։
Միջոցառմանը մասնակցել են Հայկական ԱԷԿ-ի ներկայացուցիչներ, Ինտեգրատորի փորձագիտական թիմը՝ «ՏՎԷԼ» ԲԸ շահագործումից հանելու ծրագրերի տնօրեն Էդուարդ Նիկիտինի գլխավորությամբ, ինչպես նաև «ՍվերդՆԻԻԽիմմաշ» ԲԸ-ի ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման արդյունաբերության ինժեներական ընկերության գլխավոր տնօրեն Ալեքսանդր Չերեպանովը։
Տեխնիկական շրջայցի ընթացքում Հայկական ԱԷԿ-ի ներկայացուցիչները ծանոթացան Ռոսատոմի ռուսական փորձին, իրավասություններին ու տեխնիկական լուծումներին միջուկային իրավասություններին և տեխնիկական լուծումներին, այդ թվում՝ միջուկային օբյեկտների շահագործումից հանելուն և ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման ոլորտում:
«ԼԱԷԿ-ը՝ ռեֆերենտ հարթկ է ВВЭР-1200 բլոկների համար, որոնք Ռոսատոմը կառուցում է արտասահմանում, ինչպես նաև էներգաբլոկների շահագործումից հանելու և ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման առաջամարտիկ է: 2018 և 2020 թվականներին RBMK-1000-ի թիվ 1 և 2 բլոկերը փակվել են, շահագործվում են առանց գեներացման, նախապատրաստվում է հայեցակարգ ու շահագործումից հանելու նախագիծ, որտեղ հիմնական խնդիրներն են՝ ռադիոակտիվ թափոնների անվտանգ վիճակի տեղափոխումը, ակտիվության դասի իջեցումը և ծավալների կրճատումը: Դրանում մեզ օգնում է Լենինգրադի ԱԷԿ-ի ռադիոակտիվ թափոնների վերամշակման ժամանակակից համալիրը, որը տասնյակ անգամ նվազեցնում է կուտակված թափոնների քանակը։ Մենք պատրաստ ենք այս փորձը կիսել այլ երկրների գործընկերների հետ»,-ասաց Լենինգրադի ԱԷԿ-ի տնօրեն Վլադիմիր Պերեգուդան։
Այցի ընթացքում տեղի են ունեցել փորձագիտական խորհրդակցություններ, որոնց ընթացքում հատուկ ուշադրություն է դարձվել ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման խնդիրներին։ Փորձագետները մեծ ուշադրություն են դարձրել Հայաստանի Հանրապետության առաջնահերթ խնդիրներին` կապված ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման ազգային համակարգի ձևավորման հետ, այդ թվում` պինդ և հեղուկ ՌԹԿ-ի մշակման և ընդունելիության չափանիշներին հասցնելու, ինչպես նաև դրանց վերջնական մեկուսացման հարցերին:
«Լենինգրադի ԱԷԿ-ում ցուցադրվել են ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, որոնք կհետաքրքրեն հայ գործընկերներին ոչ միայն գործող Հայկական ԱԷԿ-ի ռադիոակտիվ թափոնների համալիրի արդիականացման, այլև նոր արտադրական հզորությունների կառուցման տեսանկյունից»,-ասաց «ՏՎԷԼ» ԲԸ-ի շահագործումից հանելու ծրագրերի տնօրեն Էդուարդ Նիկիտինը։
«Մենք նախատեսում ենք նմանատիպ համալիր կառուցել ռադիոակտիվ թափոնների վերամշակման համար։ Ուստի շատ կարևոր և հետաքրքիր էր Լենինգրադի ԱԷԿ-ի փորձի և տեխնոլոգիայի ուսումնասիրությունը։ Բացի այդ, մենք ծանոթացանք ԼԱԷԿ-ի ուսումնական կենտրոնի հետ, որտեղ վերապատրաստվում է օպերատիվ անձնակազմ, վերանորոգողներ և այլ մասնագետներ։ Նոր ատոմային էներգաբլոկների ծրագրված կառուցմամբ մենք հույս ունենք մեր որոշ մասնագետների վերապատրաստումը Լենինգրադի ԱԷԿ-ի ուսումնական ստորաբաժանումում»,-նշեց «ՀԱԵԿ» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ, Հայկական ԱԷԿ-ի տնօրեն Մովսես Վարդանյանը։
Տեխնիկական շրջայցի արդյունքներով կողմերը անցկացրել են փորձագիտական խորհրդակցություններ, որտեղ քննարկվել են ռադիոակտիվ թափոնների շահագործումից հանելու և կառավարման հարցերի հետագա փոխգործակցությունը, այդ թվում՝ միջուկային ժառանգության օբյեկտներից բխող սպառնալիքների վերացման համապարփակ ծրագրի հայեցակարգի շրջանակում՝ ԱՊՀ երկրներում, որոնք գտնվում են շահագործումից հանման տարբեր փուլերում, ներառյալ ուրանի արդյունահանման և ռադիոակտիվ թափոնների կառավարումից տուժած տարածքների վերամշակումը: