Հայաստանում տարիների ընթացքում Կենտրոնական բանկի կողմից բավական հավասարակշռված դրամավարկային քաղաքականության արդյունքում է հնարավոր եղել մեղմել դոլարայնացման մակարդակը: «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նման համոզմունք հայտնեց «Այլընտրանք» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը՝ մեկնաբանելով 2017 թվականի առաջին եռամսյակում 2016թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ դոլարայնացման մակարդակի նվազումը: ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալներով՝ ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փողի զանգվածի հարաբերակցությունը 2017 թվականի մարտի վերջին կազմել է 48.7 տոկոս՝ 2016 թվականի մարտի վերջի 53.4 տոկոսի դիմաց։
Մանասերյանն ակնհայտ համարեց դրամի հանդեպ պահանջարկ ձևավորելու հարցում որոշակի միջամտության և գործիքների անհրաժեշտությունը: ԿԲ-ն դոլարայնացման մակարդակի նվազեցումն իրականացրել է այդ գործիքների միջոցով, ավելի հրապուրելի դարձնելով դրամով ավանդների դիմաց տրվող տոկոսադրույքները:
«Միշտ չէ, որ պահանջարկ կար դոլարով վարկեր վերցնելու: Տարբեր գործոններով է պայմանավորված դոլարայնացման մակարդակի նվազեցումը: Սա նպատակային քաղաքականություն էր, որի արդյունքում հնարավոր էր ակնկալել նման ցածր ցուցանիշ»,-ասաց տնտեսագետը:
Մանասերյանը նաև բացատրեց, որ փողի այն զանգվածը, որը կա շրջանառության մեջ, պետք է հավասար լինի շրջանառության մեջ եղած ապրանքների քանակությանը: Եթե այն խախտվում է, այսինքն` ավելի շատ է փողի զանգվածը` հանգեցնում է ինֆլյացիայի, իսկ հակառակ դեպքում առաջացած դեֆիցիտը խոչընդոտ է հանդիսանում տնտեսության զարգացման համար: Եթե ռեզիդենտների արտարժույթային ավանդների քանակությունն ավելանում են նախատեսված ձևով, ապա կարող են հանգեցնել որոշակի տատանումների ու ցնցումների, որոնք չեն կարող կանխատեսելի լինել: «ԿԲ-ն պետք է հստակ վերահսկողություն ունենա և վերահսկելիս պետք է հենց այն մեխանիզմները լինեն, որոնք կանխատեսելի կլինեն, անգամ չնախատեսված դեպքերում: Երբ ավանդատուները հետ են վերցնում իրենց ավանդները, ապա այդ դեպքում նույնպես ավանդներ և փողի զանգված հարաբերակցությունը պետք է լինի կառավարելի»,- հավելեց Թաթուլ Մանասերյանը:
ԿԲ տվյալներով՝ ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդների հարաբերակցությունը մեկ տարվա ընթացքում 63.4%-ից նվազել է մինչև 58.8%: Դոլարայնացման մակարդակը նվազել է նաև արտարժույթով ցպահանջ ավանդների գծով։ Ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ ավանդների կշիռը ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց ընդհանուր ցպահանջ ավանդներում 55.7%-ից նվազել է մինչև 50%։
Ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ժամկետային ավանդների կշիռը ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց ընդհանուր ժամկետային ավանդներում նախորդ տարվա մարտի 75.1 տոկոսից այս տարվա մարտին նվազել է մինչև 70.1 տոկոս:
2.5 տոկոսային կետով նվազել է նաև վարկերի դոլարայնացման մակարդակը։ Այսպես, ռեզիդենտ իրական հատվածին արտարժույթով տրամադրված վարկերի և ռեզիդենտ իրական հատվածին տրամադրված ընդհանուր վարկերի հարաբերակցությունը 66.7 տոկոսից նվազել է մինչև 64.2 տոկոս:
Տնտեսագետ Արամ Կայֆաջյանն «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում այս հանգամանքը պայմանավորեց դրամի կայունությամբ և իհարկե դրամի նկատմամբ արտարժույթների բարձր տոկոսադրույքներով:
«Այսինքն` այն ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք, ովքեր պահում էին իրենց ռեսուրսները դոլարով, պատկերացրեցին, որ շատ քիչ եկամուտ է ակնկալվում դոլարից, ինչ գործարք էլ լինի` պարտատոմսեր, ավանդներ, թե ուղղակի ընթացիկ հաշիվներ` դրամն ավելի շատ եկամուտ է ապահովում: Դրամն իր կայունությունը պահպանեց վերջին մեկ տարվա ընթացքում և իհարկե ամեն ինչ կախված է նաև սպասումներից: Մարդկանց մեծամասնությունը 2017 թվականին ունի լավ սպասումներ: Դրանք կապված են ներդրումների, զբոսաշրջիկների ներհոսքի և տրանսֆերտների աճի հետ, ինչպես նաև հույսեր կան, որ գյուղատնտեսական տարին հաջող կլինի` ըստ այդմ արտահանումը կաճի: Այսինքն` դրանցով պայմանավորված նաև սպասումները դրամի նկատմամբ կայուն են»,- ասաց նա` հավելելով, որ սպասումներ կան մինչև օգոստոս դրամի նկատմամբ դոլարի փոխարժեքի 480 ցուցանիշի առումով:
2015 թվականի մարտի վերջին ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փողի զանգվածի հարաբերակցությունը կազմել է 51.6%, 2014 թվականի մարտի վերջին 48.1%, իսկ 2013-ի մարտին` 47.4%, 2012-ի մարտին` 43%։
Ինչպես երևում է վերջին հինգ տարիների ընթացքում դոլարայնացման ցուցանիշները եղել են վայրիվերումների մեջ: Սակայն 2017 թվականի մարտին արձանագրված ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդների հարաբերակցության, ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց ընդհանուր ցպահանջ ավանդներում ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ ավանդների կշռի և ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց ընդհանուր ժամկետային ավանդներում ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ժամկետային ավանդների կշռի ցուցանիշները 5 տարիների մարտի ընթացքում եղել են ամենացածրը: