Լուսանկարը՝ Depositphotos
Ամեն օր մարդիկ ավելի ու ավելի են նկատում, որ կենտրոնական բանկի թվային արժույթները կամ CBDC-ները արժանի չեն ռիսկի: Այնուամենայնիվ, այս մտահոգությունների դեմ պայքարելու համար որոշ քաղաքականություն մշակողներ դիմում են բաց կոդով ծրագրավորմանը՝ որպես թափանցիկությունը խթանելու և հանրային վստահությունը ձեռք բերելու միջոց:
Այս հայեցակարգը պարզապես նշանակում է հրապարակել նախագծի սկզբնական կոդը՝ գաղտնի պահելու փոխարեն: Օրինակ, Bitcoin-ի կոդը անվճար է և բաց հանրության համար:
Բաց կոդով նախագիծ ստեղծելը շատ առավելություններ ունի: Օրինակ՝ սա դուռ է բացում արտաքին աուդիտի համար։ Մանրակրկիտ վերլուծությունից հետո ինչ-որ մեկը կարող է հայտնաբերել խոցելիություն, որն ակնհայտ չէր սկզբնական մշակողների համար:
Վերադառնալով բիթքոյնի օրինակին, ծածկագիրը ազատորեն հասանելի լինելը թույլ է տալիս մարդկանց տեսնել, որ 21 միլիոնի չափը ավելին է, քան պարզապես գովազդային կարգախոս, այն ներկառուցված է դիզայնի մեջ: Ըստ էության, նախագծի ծածկագրի հրապարակումն օգնում է մարդկանց իմանալ, թե ում կարող են (կամ չեն կարող) վստահել:
Ի՞նչ տեղի ունեցավ Բրազիլիայում անցած տարի.
Բրազիլիայի Կենտրոնական բանկը հրապարակեց իր փորձնական CBDC-ի սկզբնաղբյուրը, և ընդամենը չորս օր պահանջվեց, որպեսզի մարդիկ նկատեն, որ CBDC կոդի մեջ ներկառուցված է հսկողության և վերահսկման գործիքներ: Եթե դա տեղի ունենա ապակենտրոնացված կրիպտոարժույթի դեպքում, մարդիկ կարող են նոր ուղի ձևավորել և շղթայակցել կամ պարզապես չօգտագործել այն: Բայց ի՞նչ կարող են անել CBDC-ի օգտվողները, եթե CBDC-ն կառավարության կողմից վերահսկվող կենտրոնացված փողի տեսակ է:
Մարդիկ կարող են ընտրել այլընտրանքային փող, բայց կառավարությունները հաճախ փորձում են ճնշել արժութային մրցակցությունը: Այսպիսով, թեև թափանցիկությունը օգտակար է հասկանալու համար, թե ինչպես է աշխատում համակարգը, այն ինքնին քիչ է օգնում այն քաղաքացիներին, ովքեր ցանկանում են փոխել համակարգը:
Այս թափանցիկությունը, անշուշտ, օգտակար է հասկանալու համար, թե ինչպես է կառավարությունը պահպանում ֆինանսական վերահսկողության նման ծավալուն համակարգը, սակայն միայն թափանցիկությունը բավարար չէ խնդիրը լուծելու համար:
ԱՄՆ-ի Դաշնային պահուստը տարիներ շարունակ իրականացնում է CBDC հետազոտական և փորձնական ծրագրեր: Այնուամենայնիվ, մեկ նշանավոր նախագիծ էր «MIT»-ի հետ համագործակցությունը: Այս նախագիծը, որը կոչվում էր «Project Hamilton», հանգեցրեց բաց կոդով CBDC մոդելի ստեղծմանը: Այնուամենայնիվ, ոչինչ չի կապում Դաշնային պահուստը «Համիլթոն» նախագծի արդյունքների կամ բաց կոդով որևէ մոդելի հետ: Փաստորեն, Դաշնային պահուստային համակարգը, ըստ երևույթին, հրաժարվել է նախագծից:
Մենք դեռ տեսնում ենք CBDC-ի զարգացման շատ վաղ փուլերը, բայց այս օրինակները խոսուն են: Քաղաքական գործիչներին պետք է գովաբանել թափանցիկությանը կարևորություն տալու համար, սակայն հանրությանը չպետք է խաբել՝ մտածելով, որ թափանցիկությունն այն է, ինչը կլուծի CBDC-ների հետ կապված բոլոր խնդիրները:
Թեև բաց կոդով տեխնոլոգիայի օգտագործումը եղել է կրիպտոարժույթների զարգացման հիմնաքարերից մեկը, մարդիկ չպետք է աչքաթող անեն այն փաստը, որ ապակենտրոնացված կրիպտոարժույթը նաև մարդկանց հնարավորություն է տալիս գործելու այս տեղեկատվության հիման վրա:
CBDC-ն չի կարողանա կրկնօրինակել այս առավելությունը: Խնդիրներն այստեղ շատ ավելին են, քան կենտրոնական բանկերի հաճախ շփոթեցնող վարքագիծը և հիմնական հարցը այստեղ այն է, թե որքան ազդեցություն պետք է ունենա կառավարությունը: Ըստ էության, CBDC-ների խնդիրն այն է, որ նրանք վտանգում են գումար կենտրոնացնել ավելի, քան երբևէ նախկինում, և դա կարող է կառավարությանը գործնականում անսահմանափակ իշխանություն տալ քաղաքացիների տնտեսական ընտրությունների վրա:
Ֆինանսական տեխնոլոգիաների ոլորտի հրապարակումներն իրականացվում են Ինեկոբանկի աջակցությամբ։