Ինչպես է Լատինական Ամերիկան ​​հաղթահարում արժութային քաոսը

Լատինական Ամերիկայի շատ երկրներ տառապում են բյուջեի քրոնիկ պակասուրդից։ Դա բացատրվում է քաղաքական անկայունությամբ, կոռուպցիայի բարձր մակարդակով և այն հանգամանքով, որ ստվերային տնտեսության զգալի մասնաբաժնի պատճառով այդ երկրներում հաճախ հարկային բազան անբավարար է։ Պոպուլիստական ​​կառավարությունները հաճախ ավելացնում են պետական ​​ծախսերը՝ օգտագործելով տպագրական մեքենան՝ ֆինանսավորելու առաջացող բյուջեի դեֆիցիտը:

Պարբերաբար տարբեր ժամանակահատվածներում տարածաշրջանի այս կամ այն ​​հատվածում տեղի են ունենում «գնաճային պայթյուններ»։ Բոլիվիան վերապրեց Լատինական Ամերիկայում հիպերինֆլյացիայի ամենածայրահեղ դեպքերից մեկը՝ 1985 թվականի առաջին կիսամյակում գնաճը հասավ 26,000%-ի։ 1990-ին Պերուն ավելի քան 7,000% գնաճ ունեցավ: Բրազիլիան հիպերինֆլյացիայի է ենթարկվել 1980-ականների և 1990-ականների սկզբի ընթացքում, որը հասել է գագաթնակետին 1993թ․-ին մոտ 2,500%-ով:

Սոցիալական շերտավորում

Լատինական Ամերիկայի շատ երկրներում դրամական խնդիրները դարձել են բանկային ոլորտի անարդյունավետ աշխատանքի պատճառներից մեկը։ Տարիներ շարունակ բանկային ծառայությունները տարածաշրջանում մնացել են ոչ մատչելի. բնակչության զգալի մասը այս կամ այն պատճառով չէր կարողանում օգտվել դրանցից: Չնայած 2010-ականներին տարածաշրջանային բանկային հատվածը ամենաարագ աճողն էր աշխարհում, և տեղական բանկերը ցույց տվեցին կապիտալի բարձր եկամտաբերություն։

Համաշխարհային բանկի՝ 2021 թվականին հրապարակված Global Findex հետազոտության համաձայն, տարածաշրջանի առանցքային երկրներում բանկային հաշիվներ ունեցող չափահասների մասնաբաժինը  Մեքսիկայում կազմում է 49%, Կոլումբիայում՝ 60%, Արգենտինայում՝ 72%, Բրազիլիայում՝ 84%։ Համեմատության համար նշենք, որ Ռուսաստանում այդ ցուցանիշը կազմում է 90%, ԱՄՆ-ում՝ 95%, իսկ Գերմանիայում, Մեծ Բրիտանիայում և Ֆրանսիայում՝ 99%։

Համաշխարհային բանկի ուսումնասիրությունը նաև ցույց է տալիս, որ թեև Լատինական Ամերիկայի հիմնական երկրների քաղաքացիների մեծամասնությունը բանկային հաշիվներ ունի, նրանք հաճախ չեն օգտվում բանկային ծառայություններից: 2021 թվականին առնվազն մեկ անգամ դեբետային կամ կրեդիտ քարտից օգտվողների մասնաբաժինը Կոլումբիայում կազմել է 18%, Մեքսիկայում՝ 26%, Արգենտինայում՝ 44%, Բրազիլիայում՝ 55%։ Համեմատության համար նշենք, որ Ռուսաստանում այս ցուցանիշը կազմում է 58%, Ֆրանսիայում՝ 87%, ԱՄՆ-ում՝ 88%, Գերմանիայում՝ 91%, Մեծ Բրիտանիայում՝ 93%։

«Միաեղջյուրներ» և կրիպտո ստարտափներ

Փոոխությունները սկսվել են վերջին տարիներին Լատինական Ամերիկայում բջջային ինտերնետի տարածման հետ: Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ 2012 թվականից մինչև 2022 թվականը Լատինական Ամերիկայի երկրներում ինտերնետից օգտվող բնակչության մասնաբաժինը աճել է 25-30 տոկոսային կետով, օրինակ՝ Մեքսիկայում աճը 40%-ից հասել է 76%-ի, Բրազիլիայում՝ 48%-ից մինչև 80%, Կոլումբիայում՝ 49%-ից մինչև 73%, իսկ Արգենտինայում՝ 56%-ից մինչև 88%: Սա նման է նրան, ինչ տեղի ունեցավ Ռուսաստանում, որտեղ այդ ցուցանիշը 66%-ից հասել է 90%-ի։

Ինտերնետի զանգվածային ընդունումը Լատինական Ամերիկայում՝ ավելի քան 650 միլիոն բնակչությամբ, այն դարձրեց գրավիչ շուկա ֆինտեխ ընկերությունների համար:

Միջամերիկյան զարգացման բանկի կողմից կազմված զեկույցի համաձայն, Լատինական Ամերիկայում վերջին վեց տարիների ընթացքում ֆինտեխ ընկերությունների թիվը աճել է ավելի քան չորս անգամ՝ 2017թ․-ի 703-ից հասնելով 3069-ի 2023թ․-ին:

Լատինական Ամերիկայի վենչուրային կապիտալի ասոցիացիայի (LAVCA) տվյալներով՝ 2021 թվականին ներդրումները հասել են ռեկորդային 6․2 միլիարդ դոլարի։

2022 թվականին տարածաշրջանի ֆինտեխ հատվածում ներդրումները նվազել են մինչև 3․3 միլիարդ դոլար և շարունակել են նվազել 2023 թվականին, ինչը կապված է աճող գլոբալ անկայունության, գնաճի և ներդրող երկրներում տոկոսադրույքների բարձրացման հետ։ Չնայած դրան, Լատինական Ամերիկայի ֆինտեխ ստարտափների շուկան շարունակում է գրավիչ մնալ վենչուրային ներդրողների համար:

Լատինական Ամերիկայի կրիպտո ստարտափները նույնպես զգալի ներդրումներ են ներգրավում: Բրազիլական Mercado Bitcoin-ը՝ Լատինական Ամերիկայի խոշորագույն կրիպտոարժույթների բորսաներից մեկը, 2021 թվականին դարձավ «միաեղջյուր»՝ SoftBank-ից 200 միլիոն դոլար ներդրումներ ներգրավելով:

Դոլարիզացիան Լատինական Ամերիկայում

Քանի դեռ բիզնեսը հին խնդիրների լուծման նոր ուղիներ է գտնում, պետական մակարդակով երկրները գնում են տարբեր ուղղություններով։ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի փորձագետները նշում են, որ Բրազիլիան, Մեքսիկան և Կոլումբիան վերջին տարիներին տարածաշրջանում ստեղծել են լավագույն իրավական պայմանները ֆինտեխ ստարտափների զարգացման համար։ Այսպիսով, միջին տարեկան սպառողական գնաճը, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի տվյալներով, 2004 թվականից ի վեր Բրազիլիայում կազմել է 5․7%, Կոլումբիայում՝ 4․9%, Մեքսիկայում՝ 4․5%:

Իսկ տարածաշրջանի մյուս երկրները գնում են փորձերի ճանապարհով։ Ձգտելով ընդմիշտ վերջ տալ «տպագրական մեքենայի» օգտագործման ռիսկերին՝ նրանք որպես ազգային արժույթ օգտագործում են ԱՄՆ դոլարը։

Արգենտինայի նախագահ Խավիեր Միլեյը վստահ է, որ դոլարիզացիան Արգենտինայում գնաճը երկարաժամկետ վերահսկելու միակ միջոցն է։ Մեկ այլ օրինակ է Էկվադորը, որտեղ դոլարը որպես ազգային արժույթ սկսեցին օգտագործել 2000 թվականից և շարունակում են օգտագործել մինչ օրս։ Սալվադորում դոլարը որպես ազգային արժույթ օգտագործում են 2001 թվականից։ Դոլարիզացիան նպաստել է սպառողական գնաճի նվազմանը. վերջին 20 տարվա ընթացքում միջին հաշվով, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի տվյալներով, այն կազմել է 2․6%: Պանամայում ևս օգտագործում են ԱՄՆ դոլար։

Կրիպտոարժույթների ոլորտի հրապարակումներն իրականացվում են Fastex Էկոհամակարգի աջակցությամբ: