Սոցիալական

USD BUY - 382.50+0.00 USD SELL - 385.00-0.50
EUR BUY - 433.00+0.00 EUR SELL - 442.00+2.00
OIL:  BRENT - 65.19+0.74 WTI - 63.20+0.96
COMEX:  GOLD - 3392.40-0.03 SILVER - 36.22+4.44
COMEX:  PLATINUM - 1156.50+5.81
LME:  ALUMINIUM - 2483.00+0.79 COPPER - 9621.50-0.13
LME:  NICKEL - 15395.00-0.28 TIN - 32018.00+2.04
LME:  LEAD - 1990.50+0.28 ZINC - 2701.50-0.18
FOREX:  USD/JPY - 143.83+0.64 EUR/GBP - 1.1439+0.24
FOREX:  EUR/USD - 1.1439+0.24 GBP/USD - 1.3569+0.18
STOCKS RUS:  RTSI - 1137.28-0.09
STOCKS US: DOW JONES - 42319.74-0.25 NASDAQ - 19298.45-0.83
STOCKS US: S&P 500 - 5939.30-0.53
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 37554.49-0.51 TOPIX - 2756.47-1.03
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 23906.97+1.07 SSEC - 3384.10+0.23
STOCKS EUR:  FTSE100 - 8811.04+0.11 CAC40 - 7790.27-0.18
STOCKS EUR:  DAX - 24323.58+0.19
05/06/2025  CBA:  USD - 383.4-0.36 GBP - 520.5+1.46
05/06/2025  CBA:  EURO - 438.07+1.16
05/06/2025  CBA:  GOLD - 41474+329 SILVER - 423.42+0.84
Պատերազմ. Ցեղասպանություն և տարհանում. 1922թ. Յակոբ Քյունցլերի կողմից հայ որբերի տարհանումն Օսմանյան կայսրությունից
20/01/2015 13:50
Կիսվել

Պատերազմ. Ցեղասպանություն և տարհանում. 1922թ. Յակոբ Քյունցլերի կողմից հայ որբերի տարհանումն Օսմանյան կայսրությունից

1915-1923 թթ. Հայոց ցեղասպանության հետևանքով հազարավոր հայ երեխաներ որբացան և կրոնափոխ եղան: Նրանց մեծ մասը հարազատների կորստից հետո հայտնվեց անմարդկային պայմաններում՝ զրկվելով կենցաղային ամենատարրական պայմաններից: Որբերից շատերը մահացան սովի և այդ տարիներին մոլեգնող տարբեր համաճարակներրի հետևանքով: 1918 թ. հոկտեմբերի 30-ի Մուդրոսի զինադադարից անմիջապես հետո հայ որբերին վերահաս կորստից փրկելու համար գործուն աշխատանքներ իրականացրեցին հայկական միությունները (Հայ Բարեգործական Ընդհանուր Միություն (ՀԲԸՄ), Ազգային խնամատարություն), հայոց եկեղեցին (Ազգային առաջնորդարաններ), անհատները` հատկապես Հայկական լեգեոնի և հայկական կամավորական գնդերի զինվորականները, օտարերկրյա նպաստամատույց կազմակերպությունները (Մերձավոր Արևելքի ամերիկյան նպաստամատույց կոմիտե, Լոնդոնի քաղաքագլխի ֆոնդ, Դանիացի տիկնանց միություն, Ռուսական Կարմիր խաչ, Ռուսաստանի քաղաքների միություն և այլն), ինչպես նաև միջազգային կազմակերպությունները (Կարմիր խաչ, Ազգերի լիգա): 

Հայ որբերին հավաքագրում էին Օսմանյան կայսության տարբեր հատվածներից, սիրիական անապատներից, Անդրկովկասից, մահմեդական ընտանիքներից, ազատագրում թուրքական պետական որբանոցներից: Որբահավաք աշխատանքների շնորհիվ 1918-21 թթ. ընթացում հավաքագրվեց ավելի քան 77 000 հայ երեխա(1), որոնք տեղաբաշխվեցին Թուրքիայի, Կովկասի, Միջին Արևելքի հայկական և օտարերկրյա նպաստամատույց կազմակերպությունների, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող պետական որբանոցներում: 

Փոքր Ասիայում քեմալական (Ազգայնական) շարժման ծավալմանը զուգընթաց՝ 1921-22 թթ. Օսմանյան կայսրության որբանոցներում ապաստանած հայ երեխաների համար ստեղծվեց վտանգավոր իրավիճակ: Այն ավելի սրվեց Կիլիկիայում քեմալականների կողմից իրագործված հայկական կոտորածներից հետո, որի հետևանքով հազարավոր կիլիկիահայեր Այնթափից, Մարաշից, Հաճընից, Մերսինից և այլ վայրերից ստիպված էին լքել իրենց հայրենի բնակավայրերը: 1921 թ. վերջին՝ կիլիկիահայերի զանգվածային գաղթի ընթացքում, շուրջ 7 500 հայ որբ Կիլիկիայից տեղափոխվեց Հալեպ, Բեյրութ, Դամասկոս և Ալեքսանդրեթ, որոնց մեծ մասը հայտնվեց Ազգային խնամատարության և Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության խնամակալության տակ(2): Փաստորեն, հայ որբերը երկրորդ անգամ էին տարհանվում Կիլիկիայից: Այս կապակցությամբ Հայոց ցեղասպանության վերապրող Հմայակ Գրանյանը(3) գրում է. «Դեկտեմբերի 31-ի [1921 թ.-Գ.Խ.] առաւօտ, Միքայէլ Նաթանեանի հետ, Սիսուան եւ Քէլէկեան որբանոցներու բանալիները, կահ-կարասիներու ցուցակները եւ զոյգ շէնքերու ֆիզիքական նկարագրութիւնը … տարինք ֆրանսացի կառավարիչ՝ գնդապետ Քլեմանին յանձնեցինք եւ արցունքոտ աչքերով վերադարձանք որբերուն, առաջնորդելու համար երկաթուղագծին կայարանը եւ անկէ՝ Իսկենտերուն, վերջին անգամ ալ, մօտ հազար բերնով, երգելով. 

Գոհար Խանումյան 

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ (ՀՑԹԻ)

05/06/2025
դրամ
Դոլար (USD)
383.4
-0.36
Եվրո (EUR)
438.07
+1.16
Ռուբլի (RUR)
4.8569
-0.0417
Լարի (GEL)
140.45
-0.07
41474
+329
Արծաթ
423.42
+0.84