0%-ով վարկեր՝ բիզնեսի համար. Կառավարությունը նախատեսում է 5 ծրագիր, որոնք նպատակ ունեն աջակցել տնտեսվարողներին և մեղմացնել տնտեսական վիճակը
Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման առաջին միջոցառմամբ, առաջարկվում է նպատակային վարկերի համաֆինանսավորման, վերաֆինանսավորման և տոկոսադրույքի սուբսիդավորման ձևերով օժանդակել ՀՀ առանձին տնտեսավարողներին։ Յուրաքանչյուր տնտեսավարողի համար կիրառելի է օժանդակության ձևերից միայն մեկը։ Այն հնարավորություն կտա տնտեսավարողների համար ժամանակ շահել՝ պահանջարկի փոփոխվող պայմաններին արձագանքելու նպատակով, և ըստ այդմ գործունեությունը շարունակելու կամ վերադասավորվելու ու փոփոխված տնտեսական իրավիճակին հարմարվելու, ինչպես նաև զարգացման ռազմավարությունները ճշտգրտելու որոշումների կայացման համար։
Ինչպես նշել է Էկոնոմիկայի նախաևրար Տիգրան Խաչատրյանը, առաջին աջակցման գործինքն ընդգրկման շրջանակով ամենալայն է և վերաբերում է վերջին 1 տարվա ընթացքում ՀՀ տարածքում գործունեություն ծավալած, բարվոք վարկային և հարկային պատմություն ունեցող ցանկացած ռեզիդենտ մասնավոր առևտրային կազմակերպություններին կամ անհատ ձեռնարկատերին (բացառությամբ՝ բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, գրավատների և ապահովագրական ընկերությունների):
Միջոցառման շրջանակում վարկ ստանալու նպատակով ցանկացած տնտեսավարող, որը համապատասխանում է միջոռմամբ նախատեսված պայմաններին, կարող է հայտ ներկայացնել ֆինանսական կազմակերպություն, որի բավարարման դեպքում վարկառուի ցանկությամբ այս միջոցառմամբ սահմանված կանոնների համաձայն կիրականացվի՝
– վարկի համաֆինանսավորում` մայր գումարի որոշակի չափով, վարկի նույն ժամկետով, համաֆինանսավորման մասի 0% տոկոսադրույքով, վարկի մայր գումարի վերադարձի մասով՝ մասնակի ռիսկի ստանձնմամբ, կամ
– վարկի վերաֆինանսավորում՝ մայր գումարի որոշակի չափով (սույն միջոցառմամբ սահմանված առանձին դեպքերում՝ ամբողջությամբ), վարկի նույն ժամկետով, 0% տոկոսադրույքով՝ առանց վարկի վերադարձի ռիսկի ստանձնման, կամ
– վարկի սուբսիդավորում՝ տվյալ վարկի տոկոսների որոշակի չափով (սույն միջոցառմամբ սահմանված առանձին դեպքերում՝ ամբողջությամբ), վարկի ողջ ժամկետի համար՝ առանց վարկի վերադարձի ռիսկի ստանձնման:
Անդրադառնալով քննարկվող հարցին՝ Նիկոլ Փաշինյանը նշել է. «Այս որոշման ամենամեծ և կարևոր տրամաբանությունն այն է՝ մենք ուզում ենք, որ մեր տնտեսության արյունատար համակարգը սկսի աշխատել, և ինչքան հնարավոր է՝ ծավալով աշխատի: Ընդ որում, ես ուզում եմ ուշադրություն հրավիրել այս փաստի վրա, սոցիալական բաղադրիչներն այստեղ շատ կարևոր են, որովհետև մենք ասում ենք, որ աշխատողների աշխատավարձ վճարելու համար ենք նաև այս վարկերը տալիս, հարկերի և տուրքերի վճարման համար ենք այս փաթեթը բացում:
Կարծում եմ՝ մենք ճիշտ ճանապարհով ենք գնում: Հիմա մենք ոչ թե զուգահեռ օրգանիզմներ պետք է ստեղծենք՝ գոյություն ունեցող օրգանիզմը դատապարտելով մահվան, այլ մենք պետք է այս գործող օրգանիզմի կենսունակությունն ապահովելու ճանապարհով գնանք: Եվ դրա համար մենք երկու գործիք ենք կիրառել: Առաջին գործիքով մենք տոկոսները սոբսիդավորում ենք և, ըստ էության, ամենասոցիալական, ամենաթիրախավորված հատվածում սոցիալ-տնտեսական զրոյացնում ենք վարկի տոկոսները, մնացած դեպքերում էականորեն իջեցնում ենք: Երկրորդ գործիքով, քանի որ շուկան, այսպես ասած, շատ վատ վիճակում է, բանկերը կարող են հակված չլինեն այդպիսի վարկավորում տալու, որովհետև իրենք կմտածեն ՝ ինչու պետք է այդ ռիսկերը միայնակ կրեն, մենք խթանում ենք նաև բանկերին, որ իրենք շահագրգռված լինեն: Ըստ ծրագրերի՝ աշխատավարձերի դեպքում փողի 50 տոկոսն ենք տալիս, հարկերի և տուրքերի դեպքում փողի 50 տոկոսն ենք տալիս, կոմունալ վճարի դեպքում փողի 45 տոկոսն ենք տալիս, հումքի դեպքում փողի 40 տոկոսն ենք տալիս, սարքավորումների դեպքում փողի 25 տոկոսն ենք տալիս, սննդամթերքի ներկրման դեպքում՝ փողի 30 տոկոսը: Կարծում եմ՝ մենք լավ բանաձև ենք գտել, որը իր կենսունակությունը դեռ պետք է գործնականում ապահովի»:
Վարչապետը հայտնել է, որ ըստ պայմանավորվածության ծրագիրն անընդհատ մոնիթորինգի է ենթարկվելու՝ անհրաժեշտության դեպքում որոշ բանաձևեր արագ փոփոխելու, լրամշակելու նպատակով: «Այստեղ կա և՛ սոցիալական, և՛ տնտեսական, և՛ սննդի պարենային անվտանգության ապահովման, և՛ զարգացման, և՛ ներդրումների խթանման տրամաբանություն: Այնպես որ, կարծում եմ, առնվազն տեսական մակարդակում, շատ լավ գործիք է»,- ընդգծել է կառավարության ղեկավարը:
Երկրորդ միջոցառմամբ առաջարկվում է գյուղատնտեսության ոլորտում վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորմամբ իրականացվող պետական աջակցության ծրագրերով սահմանված սուբսիդավորման չափաքանակների փոփոխություն և համաֆինանսավորման օժանդակության ձևերի կիրառում։ Ըստ այդմ՝ առաջարկվում է գյուղատնտեսության ոլորտում կարողությունների զարգացման, ոռոգման արդիական համակարգերի, գյուղատնտեսությունում կարկտապաշտպան ցանցերի ներդրման, խաղողի, ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մշակվող ինտենսիվ պտղատու այգիների և հատապտղանոցների հիմնման, տոհմային տավարաբուծության և ոչխարաբուծության ու այծաբուծության զարգացման, ինչպես նաև ագրովերամշակման ոլորտին գյուղատնտեսական հումքի մթերումների (գնումների) նպատակով վարկերի և գյուղատնտեսական տեխնիկայի ու ագրոպարենային ոլորտի սարքավորումները լիզինգով ձեռք բերելու համար սահմանել 0% տոկոսադրույք, ընդ որում կապալառուի միջոցով կառուցվող ջերմատները, սառնարանային և գյուղատնտեսական նշանակության պահեստային տնտեսությունները կարող են այսուհետ դիտարկվել, որպես լիզինգի առարկա։ Կարևորելով խոզաբուծության և թռչնաբուծության ոլորտը նախատեսվող վարկերի համար ոչ միայն սահմանվում է 0% տոկոսադրույք, այլև հնարավորություն է տրվում 30% համաֆինանսավորման գործիքով նվազեցնել բանկի համար ռիսկը՝ խթանելով տվյալ գյուղատնտեսական ուղղությունների զարգացումը։ Հատկանշական է, որ գյուղատնտեսական կոոպերատիվների զարգացման համար նույնպես սահմանվում են 0% տոկոսադրույքով վարկեր և համաֆինանսավորում՝ տարբեր նպատակների վարկերի համար տարբերակված չափաքանակներով։ Այս նախագծով, նախատեսվում է մինչև 1 մլն դրամի միկրովարկեր՝ 0% տոկոսադրույքով, որը կխթանի գյուղատնտեսության ոլորտում ֆիզիկական անձանց գործունեությունը։
Նիկոլ Փաշինյանի դիտարկմամբ, այս ծրագիրը այս պահի դրությամբ կոնկրետ ամենացայտուն դեպքն է, երբ ճգնաժամը դիտարկվում է որպես հնարավորություն: «Մենք հիմա այս ճգնաժամի հնարավորությունն ուզում ենք օգտագործել իրականացնելու համար մի ծրագիր, որի համար նախորդ շրջանում օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով գուցե նաև չէինք համարձակվում այդպիսի կտրուկ գործողությունների գնալ: Խոսքը, ընդհանուր առմամբ, մեր գյուղատնտեսության կազմակերպման որակը և մակարդակը փոխելու մասին է: Եվ մենք փորձ ենք անում հիմա քաջալերել մեր գյուղացիներին, առնվազն՝ այն հատվածին, ովքեր անհատական մակարդակում գործունեություն ծավալելիս գոհ չեն իրենց ցուցաբերած արդյունքներից՝ համախմբվել և ջանքերի մեկտեղման միջոցով փոխել իրենց գործունեության մակարդակը և իրենց ակնկալվող արդյունքների մակարդակը: Եվ մենք դա տեսնում ենք գյուղատնտեսական կոոպերատիվների զարգացման գործում:
Բայց այստեղ մենք ունենք երկու շատ կարևոր մարտահրավեր: Աշխատանքային քննարկումների ժամանակ մենք եկանք այն եզրակացության, որ մենք պետք է մտածենք նաև որոշակի երաշխիքների մասին, որ այս գյուղատնտեսական ստղեծվող կոոպերատիվները կղեկավարեն որակավորում ունեցող անձիք և մասնագետներ: Բայց մյուս կողմից մենք չենք կարող սահմանափակել իրենց՝ հենց գյուղացիների իրենց կողմից ձևավորած կոոպերատիվի նախագահ կամ ղեկավար ընտրելու հնարավորությունները»,- նշել է վարչապետը՝ հավելելով, որ այդ խնդրին լուծում տալու համար Էկոնոմիկայի նախարարությունն այս ընթացքում շատ ինտնեսիվորեն կաշխատի գյուղատնտեսության ոլորտում մասնագիտացած կազմակերպությունների հետ: Հաջորդը, ըստ կառավարության ղեկավարի, ծրագրերի վերաբերյալ շահառուներին իրազեկելն է, որը պետք է պատշաճ կազմակերպվի. «Մարդիկ այս ծրագիրը պետք է հասկանան բոլոր նրբություններով: Պետք է հասկանան՝ որն է իրենց առաջին գործողությունը, որն է երկրորդ գործողությունը, ինչպես պետք է նախաձեռնել»:
Վարչապետ Փաշինյանն այս ծրագիրը համարում է պատմական հնարավորություն գյուղատնտեսության ոլորտում որակական փոփոխություն իրականացնելու: «Մի պայման կա՝ այս պրոցեսը պետք է լրջորեն ուղեկցվի էկոնոմիկայի, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների, ԿԳՄՍ, ինչպես նաև բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունների կողմից: Մենք պետք մարդկանց հետ քայլենք, զրոյից քայլենք և պետք է բոլոր ազդակներին տեղյակ լինենք: Մարդիկ իմանան, որ իրենց հարցերին, որոնք անխուսափելիորեն ծագելու են, որովհետև սա նոր դաշտ է, պատասխաններ ստանալու են ժամանակին և որակով»,-շեշտել է կառավարության ղեկավարը:
Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման երրորդ միջոցառմամբ առաջարկվում է վարկի ապահովման ու տոկոսադրույքների սուբսիդավորման ձևերով օժանդակել Հայաստանի Հանրապետության՝ 2019թ-ին 24-500 մլն տարեկան շրջանառություն ունեցող տնտեսավարողներին։ Այն հնարավորություն կտա տնտեսավարողների համար ժամանակ շահել՝ պահանջարկի փոփոխվող պայմաններին արձագանքելու նպատակով, և ըստ այդմ գործունեությունը շարունակելու կամ վերադասավորվելու ու փոփոխված տնտեսական իրավիճակին հարմարվելու, ինչպես նաև զարգացման ռազմավարությունները ճշտգրտելու որոշումների կայացման համար։
Չորրորդ միջոցառման նպատակն է օժանդակել կորոնավիրուսի տարածման հետևանքով աշխատանքի շուկայում գոյացած դժվարությունների արդյունքում սոցիալական խնդիրների առջև կանգնած մինչև 14 տարեկան անչափահաս երեխաներ ունեցող ընտանիքներին: Ըստ այդմ՝ աջակցություն կտրամադրվի, եթե երկու ծնողներն ազատվել են աշխատանքից 2020թ. մարտի 13-ից մինչև 2020թ. մարտի 25-ն ընկած ժամանակահատվածում, ծնողներից մեկն ազատվել է աշխատանքից 2020թ. մարտի 13-ից մինչև 2020թ. մարտի 25-ն ընկած ժամանակահատվածում, իսկ մյուսը աշխատանք չի ունեցել, ծնողներից մեկն ազատվել է աշխատանքից 2020թ. մարտի 13-ից մինչև 2020թ. մարտի 25-ն ընկած ժամանակահատվածում, իսկ մյուսը մահացած է. ճանաչված է մահացած կամ անհայտ կորած, միայնակ մայրը կամ երեխայի հետ բնակվող ծնողը (եթե երեխայի ծնողները ամուսնալուծված են) ազատվել է աշխատանքից 2020թ. մարտի 13-ից մինչև 2020թ. մարտի 25-ն ընկած ժամանակահատվածում։ Աջակցության ծրագրով նախատեսում է տրամադրել միանվագ նպաստ՝ 100 հազար դրամի չափով:
Հինգերորդ միջոցառմամբ նախատեսվում է օժանդակել տնտեսավարողներին գործունեության շարունակականությունն ապահովելու համար՝ արդյունավետ աշխատատեղերի պահպանման միջոցով: Ծրագիրն ուղղված է լինելու այն տնտեսավարողներին (բացառությամբ՝ բանկերի, վարկային կազմակերպությունների, գրավատների և ապահովագրական ընկերությունների, արտարժույթի փոխանակման կետեր, արժեթղթերի առք ու վաճառքով զբաղվող կազմակերպություններ, ներդրումային կազմակերպություններ, ներդրումային ֆոնդեր, վիճակախաղերի և շահումով խաղերի կազմակերպիչներ և այլ նմանատիպ գործունեություն ծավալողները), որոնք 01.01.2020 թվականից մինչև 01.04.2020 թվականն ընկած ժամանակահատվածում անընդհատ ունեցել են 2-ից մինչև 50 վարձու աշխատակից և նշված ընկերությունների վճարված աշխատավարձի փաստացի ֆոնդը չի նվազել նշված ժամանակահատվածում: Աջակցության ծրագրի շրջանակում տրամադրվելու է միանվագ դրամաշնորհ:
Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով, այս աջակցության ծրագրով կառավարությունն իր շնորհակալությունն է հայտնում այդ գործատուներին, որոնք այս դժվար ժամանակներին խուճապի չեն մատնվել և ցուցաբերել են սոցիալական պատասխանատվություն: «Այսինքն մենք ասում ենք, որ այն ընկերությունները, կազմակերպությունները, որոնք ի հեճուկս դժվար ժամանակների չեն կրճատել իրենց աշխատողներին, չեն կրճատել աշխատատեղերը և աշխատավարձի ֆոնդը, ամեն 5-րդ աշխատողի աշխատավարձի չափով կամ ընկերությունում արձանագրված միջին աշխատավարձի չափով կստանան պետության կողմից դրամաշնորհ»,-ասել է վարչապետը:
Նիստի ավարտին Նիկոլ Փաշինյանը, ամփոփելով կառավարության նիստի աշխատանքները, որի ընթացքում ընդունվել են հակաճգնաժամային 5 միջոցառումների մասին որոշումները, փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանին հորդորել է աշխատանքները շարունակել նույն ինտենսիվությամբ. «Մեր օրակարգով աշխատում ենք և շարունակում ենք աշխատել ամենօրյա ռեժիմով, այդ թվում շաբաթ և կիրակի օրերին: Եվ հավաքագրում ենք բոլոր առաջարկները»: