ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ. ՀԱԿԱՃԳՆԱԺԱՄԱՅԻՆ – ՄԱԿՐՈՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներկայումս ՀՀ կառավարության և ՀՀ ԿԲ-ի կողմից իրականացվող հարկաբյուջետային և դրամավարկային քաղաքականությունը հակացիկլիկ է, այն է՝ տնտեսության անկմանը հակազդելու համար ընդլայնում է ամբողջական պահանջարկը` նպաստելով գործարար միջավայրի աշխուժացմանը։ Այս գործընթացում խիստ կարևորվում է հիշյալ քաղաքականության արդյունավետ համակարգումը, ինչը, կարծում ենք, հաջողությամբ իրագործվում է ներկայումս։
Մասնավորապես, բանկերի ֆինանսական ռեսուրսները համալրելու, տնտեսության մեջ լրացուցիչ լիկվիդայնություն ներարկելու նպատակով, որը կբերի տոկոսադրույքների նվազմանը, ՀՀ ԿԲ-ն մայիսի վերջին 1.0 տոկոսային կետով իջեցրեց վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ սահմանելով այն 6.25%, իսկ ներգրավված ավանդների եւ լոմբարդային վարկերի տոկոսադրույքները սահմանվեցին համապատասխանաբար՝ 3.25% և 9.25%։ Մյուս կողմից ԿԲ-ն ընդլայնեց միջոցների ներարկման դրամավարկային գործիքակազմը, որը ներառում է.
Երկարաժամկետ ռեպո գործառույթները.
· ժամկետայնությունը՝ 91 օր
· հաճախականությունը՝ ամսական
· տոկոսադրույքը՝ ֆիքսված (վերաֆինանսավորման տոկոսադրույք + մարժային տոկոսադրույք)
· ծավալը՝ անսահմանափակ (երկարաժամկետ ռեպո գործառնության ծավալը պետք է լինի այնքան, որ հիմնական ռեպո գործառնության ծավալը չնվազեցնի 20 մլրդ. դրամից)
Պետական պարտատոմսերի առք` հետևյալ պայմաններով.
· ժամկետայնությունը՝ բոլոր ժամկետայնության պարտատոմսեր, սակայն առավել մեծ ծավալի գործարքներ պետք է իրականացվեն այն ժամկետայնության պարտատոմսերով, որոնց եկամտաբերությունը առավել բարձր է,
· հաճախականությունը՝ ոչ կանոնավոր
· տոկոսադրույքը՝ տատանվող (սակարկվող)
· ծավալը՝ հիմնական ներարկման գործիք դիտարկել երկարաժամկետ ռեպո գործիքը, միևնույն ժամանակ պարտատոմսերի առքի ծավալը պետք է լինի այնքան, որ հիմնական ռեպո գործառնության ծավալը չնվազեցնի 20 մլրդ. դրամից
Արտարժույթի տրամադրման սվոփի կանոնները.
· ժամկետայնությունը՝ մինչև 7 օր
· հաճախականությունը՝ ոչ կանոնավոր
· տոկոսադրույքը՝ ֆիքսված (սվոփ տոկոսադրույքը պետք է հավասար լինի երկարաժամկետ ռեպո գործառնության տոկոսադրույքին)
· ծավալը՝ ոչ կանոնավոր
Համակարգային գործիքների կիրառում.
· բանկի բաժնետերերի կողմից կապիտալի համալրման դեպքում համալրման գումարի չափով բանկերին 5 տարի ժամկետով սուբորդինացված վարկերի տրամադրում
· բանկերի միաձուլումների դեպքում 3 տարի ժամկետով վարկերի տրամադրում մինչև կապիտալի 30%-ը։
2009թ. առաջին եռամսյակում հարկաբյուջետային քաղաքականությունն ուղղված է եղել համախառն պահանջարկի ընդլայնմանը։ Հարկաբյուջետային ազդակի ցուցանիշը հաշվետու եռամսյակում կազմել է 5.8 տոկոս ընդլայնող, ընդ որում` եկամուտների ազդակը` 8.2 տոկոս զսպող, իսկ ծախսերի ազդակը` 14 տոկոս ընդլայնող։ Եկամուտների ազդակի զսպող ազդեցությունը հիմնականում պայմավորված է պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների կայուն բարձր մակարդակի պահպանմամբ և ոչ հարկային եկամուտների հավաքման բարձր մակարդակով։ Մասնավորապես, ՀՆԱ-ի նկատմամբ սոցիալական ապահովագրության վճարների մակարդակը 2009թ. առաջին երեք ամիսներին կազմել է 4.6 տոկոս` պետական բյուջեի մասին օրենքով նախատեսված 3.1 տոկոսի փոխարեն։ Ոչ հարկային եկամուտների գծով փաստացի մուտքերը կազմել են ավելի քան 9 մլրդ դրամ` 3 անգամ գերազանցելով առաջին եռամսյակի համար նախատեսված մակարդակը։ Ծախսերի ընդլանող ազդեցությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ չնայած 6.1 տոկոս տնտեսական անկմանը, պետական բյուջեի ծախսերը, մասնավորապես, սոցիալական ծախսերն ու աշխատավարձի վճարումները կատարվել են օրենքով նախատեսված ծավալով` արդյունքում ապահովելով ՀՆԱ-ի նկատմամբ առավել բարձր մակարդակ։ Մասնավորապես, ընդամենը ծախսերը առաջին եռամսյակի տվյալներով կազմել է ՀՆԱ-ի 35.4 տոկոսը, այն դեպքում, երբ պետական բյուջեի մասին օրենքում ծախսեր/ՀՆԱ նպատակային ցուցանիշը նախատեսված է 22.7 տոկոս։