ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՆ ԳԱԶԻ ԳՆԵՐԸ ԲԱՐՁՐԱՆՈՒՄ ԵՎ ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՆ ՀԵՆՑ ԱՅԴՔԱՆ ԲԱՐՁՐԱՆՈՒՄ. ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄ Է «ՀԱՅՌՈՒՍԳԱԶԱՐԴ»-Ը
«ՀայՌուսգազարդ» ՓԲԸ-ն ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին է ներկայացրել հանրապետությունում գործող բնական գազի սակագների վերանայման հայտը` հիմք ընդունելով ներկրման գնի փոփոխությունը ընթացիկ տարվա ապրիլի 1-ից սկսած: Նշված փոփոխությունը նախատեսված է «ՀայՌուսգազարդ» ՓԲԸ եւ ՌԴ «Գազպրոմ էքսպորտ» ՍՊԸ միջեւ ստորագրված բնական գազի առքուվաճառքի երկարաժամկետ պայմանագրով, որի հիմնական պայմանը բնական գազի գների աստիճանական բարձրացումն է` համապատասխանեցնելով դրանք միջազգային գներին:
«ՀայՌուսգազարդ» ՓԲԸ-ից նշեցին, որ ի տարբերություն այլ երկրների, որտեղ վառելիքի թանկացումը կտրուկ բնույթ է կրում, ապագա տարիների ընթացքում ներկրվող գազի գնի աստիճանաբար աճի ապահովագրումը Հայաստանի համար լուրջ հնարավորություն է ստեղծում խուսափել գնային կտրուկ ցնցումներից եւ պահպանել համեմատաբար կայուն ու պլանային վիճակ տնտեսության մեջ, միաժամանակ բաժանորդների համար ապահովելով բարձր սակագնի անցման ավելի մեղմ ընթացք:
Ավելին, ներկրման պայմանագրի համաձայն, 2010թ. ապրիլի 1-ից մինչեւ 2011թ. մարտի 31-ը ներառյալ բնական գազի գնման գին էր սահմանվել 200 ԱՄՆ դոլար/հազ.խմ, ներկայիս 154 ԱՄՆ դոլար/հազ. խմ-ի փոխարեն: ՀՀ Նախագահի գործուն միջամտության շնորհիվ նշված գինը հաջողվեց իջեցնել եւ սահմանել 180 ԱՄՆ դոլար/հազ.խմ:
2010թ. համար Հայաստանի Հանրապետություն ներկրվող բնական գազի միջին տարեկան գնման գինը կկազմի 170 ԱՄՆ դոլար/հազ.խմ: Համեմատության համար նշենք, որ այսօր որպես գործող բացառիկ գին հանդիսանում է Բելառուսի օրինակը, որտեղ այն կազմում է 186-190 ԱՄՆ դոլար:
Ներկայումս «ՀայՌուսգազարդ» -ի ծառայություններից օգտվում է 600 հազար ընտանիք եւ ընկերությունը ձգտում է անել հնարավորը յուրաքանչյուր բաժանորդի պահանջները բավարարելու, ընկերության նկատմամբ նրա վստահության մակարդակը բարձրացնելու համար: Ծառայությունն այսօր ունի սոցիալական լուրջ բաղկացուցիչ, եւ ընկերությունն ավելի քան շահագրգիռ է, որպեսզի բնական գազի գինը մատչելի լինի սպառողների համար, հատկապես, երբ դեռ չեն հաղթահարվել ֆինանսատնտեսական գլոբալ ճգնաժամի ծանր հետեւանքները: Դրանք «ՀայՌուսգազարդ»-ի համար արձանագրել են սպառման ծավալների 20 տոկոս նվազում, որի արդյունքում ընկերությունը կորցրել է պլանավորված եկամուտների զգալի մասն ու ֆինանսական տարին փակել է վնասով, ինչը, սակայն, չի խանգարել, որպեսզի ընկերությունը մնա հանրապետության խոշոր հարկատուներից մեկը: Համաձայն կանխատեսումների, իրացման ծավալների նվազման միտումը կպահպանվի նաեւ ընթացիկ տարում:
Հաշվի առնելով իրացման շուկա կորցնելու հնարավոր վտանգը` ընկերության կողմից առաջարկվել է հնարավոր ցածր սակագին, որը նախորդ տարվա վնասների փոխհատուցում չի նախատեսում, այլ ընդամենը համակարգը եւ շուկան պահելու խնդիր է դնում: Առաջարկվող սակագինն էապես ցածր է այն սակագնից, որն անհրաժեշտ է գազամատակարարման համակարգի զարգացման անհրաժեշտ մակարդակի ապահովման ու տնտեսագիտորեն հիմնավորված բոլոր ծախսերի փոխհատուցման համար: Նույնիսկ այս պարագայում սակագինը կարող է բեռ լինել սպառողների համար, սակայն գնի ձեւավորումը ինքնին տնտեսական կատեգորիա է եւ ծառայությունը իրական գնից տեւականորեն ցածր լինել չի կարող:
Գործող սակագների պայմաններում վաճառքի միջին սահմանված սակագինը կազմում է 246,9 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ, իսկ առաջարկվողում` 293,35 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ, կամ աճը` շուրջ 19%, այն դեպքում, երբ գազի գնման գնի աճը կազմում է 17%: Այդուհանդերձ 2% աճի տարբերությունը «գերշահույթ» չի նշանակում, այլ ընդամենը ուղղված է հաստատուն ծախսերի փոխհատուցմանը եւ արձագանք է իրացման շուկայի կրճատմանը: Չհաշված նաեւ այն փաստը, որ վաճառքի գնից է բյուջե փոխանցվում ավելացված արժեքի հարկը:
Ինչ վերաբերում է բնակչության եւ խոշոր սպառողների սակագների տարբերությանը, ապա դա պայմանավորված է նրանց բաժին ընկնող շահագործման եւ պահպանման ծախսերի չափով ու իրացված գազի ծավալներով: Մասնավորապես, ընդհանուր ծախսերի շուրջ 65%-ը բաժին է ընկնում բնակչության հատվածին, այն դեպքում, երբ սպառողների այդ խմբի կողմից սպառվում է իրացված գազի ընդհանուր ծավալի 36%-ը: Գազի գների նշված տարբերակումն առկա է եւ կիրառվում է աշխարհի բազմաթիվ երկրներում:
«Լինելով խոշոր հարկատուներից մեկը եւ ունենալով խոշորագույն ներդրումային փաթեթը հանրապետությունում` «ՀայՌուսգազարդ»-ը մշտապես հետաքրքրված է երկրի սոցիալ-տնտեսական, մասնավորապես էներգետիկայի բնագավառի կայուն զարգացմամբ, հետեւաբար` սակագնի փոփոխությունները երբեք ինքնանպատակ չեն ընկերության համար»,-եզրափակվում է «ՀայՌուսգազարդ»-ի պարզաբանումը: