Կենտրոնական բանկ. Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքն անփոփոխ՝ 6.75%
Մայիսի 6-ին տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի նիստ, որի ժամանակ որոշվել է՝
- Անփոփոխ թողնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ սահմանելով 6.75%,
- Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից տրամադրվող լոմբարդային ռեպոյի տոկոսադրույքը՝ 8.25%,
- Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի կողմից բանկերից ներգրավվող միջոցների տոկոսադրույքը՝ 5.25%:
Դրամավարկային քաղաքականության հաղորդագրություն
ՀՀ ԿԲ խորհուրդը որոշեց անփոփոխ թողնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ 6.75%։
2025 թվականի մայիսի 06-ի նիստում ԿԲ խորհուրդը որոշեց անփոփոխ թողնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ սահմանելով 6.75%: 2025 թվականի առաջին եռամսյակի ընթացքում 12-ամսյա գնաճը արագացել է՝ մարտին կազմելով 3.3%: Միաժամանակ, 12-ամսյա բնականոն գնաճը ևս որոշակի ավելացել է՝ դեռևս պահպանվելով թիրախից ցածր՝ 2.0% մակարդակում:
2025 թ․ երկրորդ եռամսյակում համաշխարհային և Հայաստանի հիմնական գործընկեր երկրներում պահանջարկի հետագա դանդաղման, իսկ ԱՄՆ-ում, զուգահեռաբար նաև գնաճի արագացման ռիսկերն էականորեն ավելացել են: ԱՄՆ տնտեսական քաղաքականության, հատկապես առևտրային քաղաքականության և դրա մակրոտնտեսական ազդեցությունների շուրջ բարձր անորոշությունը պահպանվում է: Այս պայմաններում, միջազգային ապրանքահումքային շուկաներում ձևավորվել են գների նվազման առարկայական ռիսկեր: Մյուս կողմից՝ միջազգային առևտրային հարաբերություններում աճող լարվածությամբ, ինչպես նաև աշխարհաքաղաքական խնդիրներով պայմանավորված՝ առաջարկի արժեշղթաների հնարավոր խաթարման և համաշխարհային գնաճային ռիսկերը պահպանվում են: Ավելացել են միջնաժամկետում ԱՄՆ-ի հարկաբյուջետային քաղաքականության կողմից ամբողջական պահանջարկի խթանման չափի, դրանից ածանցվող պարտքի մեծացման և երկարաժամկետ տոկոսադրույքների վրա հավանական ազդեցությունների վերաբերյալ անորոշությունները: Այս համատեքստում, հաշվի առնելով գործընկեր երկրներում աշխատաշուկայի դեռևս պահպանվող խիստ պայմանները և ընդհանուր բարձր գնաճային միջավայրը, հավանական է, որ առաջատար երկրների կենտրոնական բանկերն առաջիկայում հիմնականում կպահպանեն կամ աստիճանաբար կթուլացնեն դրամավարկային խիստ պայմանները:
2025 թվականի առաջին եռամսյակում տնտեսական ակտիվությունը Հայաստանում դանդաղել է՝ մեծապես կրելով որոշ կարճաժամկետ, ոչ կառուցվածքային աճի գործոնների աստիճանական չեզոքացման ազդեցությունը: Ակտիվության աճին շարունակել են զգալիորեն նպաստել շինարարության և ծառայությունների ճյուղերի բարձր աճը: Միևնույն ժամանակ, տնտեսական աճի կառուցվածքային առանձնահատկություններից բխող՝ աճի կայունության, երկարաժամկետ հեռանկարի, ինչպես նաև ներքին պահանջարկի հետագա միտումների վերաբերյալ անորոշությունները մնում են բարձր: Ծառայությունների նկատմամբ արտաքին պահանջարկը շարունակում է նվազել, իսկ ընդհանուր պահանջարկի միջավայրը գնաճի տեսանկյունից գնահատվում է չեզոք: Նման իրավիճակում աշխատաշուկայի պայմանները որոշակիորեն թուլացել են՝ արտահայտվելով աշխատավարձերի, կոշտ գներով բնութագրվող ծառայությունների գնաճի և գնաճային սպասումների աստիճանական կայունացմամբ: Միաժամանակ, հարկաբյուջետային քաղաքականության կողմից միջնաժամկետ հորիզոնում առկա են գնաճային ռիսկեր:
Քննարկված ռիսկերի և բարձր անորոշության պայմաններում, հաշվի առնելով գների կայունության նպատակի ապահովման իր հանձնառությունը, Խորհուրդը դիտարկել է մի շարք սցենարներ: Մի կողմից՝ քննարկվել են սցենարներ (Ա տիպի), որոնց հիմքում ընկած անորոշությունները, այդ թվում՝ կապված աշխարհաքաղաքական և ՀՀ-ում հարկաբյուջետային քաղաքականության զարգացումների պայմաններում ՀՀ երկրի ռիսկի հավելավճարի և դրանից բխող մակրոտնտեսական ազդեցությունների հետ, պահանջում են շուկայական սպասումների համեմատությամբ քաղաքականության ավելի բարձր տոկոսադրույքների ուղի՝ գների կայունության նպատակի ապահովման համար։ Մյուս կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ (Բ տիպի), այդ թվում՝ կապված ԱՄՆ-ի տնտեսական քաղաքականության շուրջ անորոշությունների երկարատև պահպանման, համաշխարհային տնտեսությունում վստահության նվազման հետևանքով աճի կրճատման և ՀՀ պահանջարկի թուլացման ռիսկերի ձևավորման հետ: Դա ենթադրում է շուկայի սպասումների համեմատությամբ քաղաքականության տոկոսադրույքի ավելի արագ և մեծ չափով նվազման ուղի՝ միջնաժամկետ հորիզոնում պահանջարկը կարգավորելու և գնաճը նպատակային ցուցանիշի շուրջ կայունացնելու համար:
Արդյունքում՝ արձանագրելով Բ տիպի սցենարների նյութականանալու ավելի մեծ հավանականությունը, սակայն կարևորելով նաև Ա տիպի սցենարներից բխող էական մակրոտնտեսական ազդեցությունների կառավարման անհրաժեշտությունը՝ ՀՀ ԿԲ խորհուրդը որոշեց անփոփոխ թողնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը։ Խորհուրդը կշարունակի մշտադիտարկել տնտեսության զարգացման սցենարները և պատրաստ է ձեռնարկել համարժեք գործողություններ՝ միջնաժամկետ հորիզոնում գնաճի 3% նպատակի և գների կայունության ապահովման համար:
Հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի կողմից։
Տնտեսական իրավիճակի ամփոփագիր
2025 թ. առաջին եռամսյակում, և հատկապես երկրորդ եռամսյակի սկզբում, համաշխարհային տնտեսության աճի հեռանկարները զգալիորեն վատթարացել են: ԱՄՆ-ում վերջին եռամսյակներում արձանագրված ներքին մասնավոր սպառման ընդլայնմամբ շարժվող բարձր տնտեսական աճը, տարեսկզբից սկսեց դանդաղել՝ պայմանավորված տնտեսական քաղաքականությունների շուրջ ձևավորված բարձր անորոշությամբ: Այնուհետև, մաքսատուրքերի էական ավելացման սպասումների պայմաններում՝ դեպի ներմուծված երկարաժամկետ սպառման ապրանքներ նախապատվության կտրուկ փոփոխության արդյունքում ԱՄՆ-ում արձանագրվեց տնտեսական անկում։ Նախնական գնահատականների համաձայն, 2025թ.-ի առաջին եռամսյակում ԱՄՆ տնտեսությունը կրճատվել է տարեկանացված 0.3%-ով: Չնայած, վերոնշյալ զարգացումների պայմաններում, ԱՄՆ-ից ստացվող պատվերների հավանաբար կարճաժամկետ աճով պայմանավորված առանձին խոշոր տնտեսություններում, մասնավորապես՝ ԵԳ-ում և Չինաստանում, նկատվեց տնտեսական աճի փոքր արագացում, այդուհանդերձ, նշված տնտեսություններում կառուցվածքային խնդիրները պահպանվում են: Ավելին, մաքսատուրքերի դրույքաչափերի զգալի բարձրացումը և առևտրային քաղաքականության շուրջ ձևավորված բարձր անորոշությունը կարող է էականորեն խորացնել այդ խնդիրները:
ԱՄՆ-ում տնտեսական քաղաքականությունների՝ հատկապես առևտրային և հարկաբյուջետային քաղաքականությունների շուրջ անորոշությունը մնում է բարձր: Ստեղծված իրավիճակը վերջին ամիսներին հանգեցրել է ֆինանսական շուկաներում տատանողականության ավելացմանը և ակտիվների, այդ թվում նաև երկարաժամկետ պարտատոմսերի գների որոշակի ճշգրտմանը։ Հարկաբյուջետային՝ զգալի ընդլայնող ընթացիկ և սպասվող քաղաքականության պարագայում, էական ռիսկերը երկարաժամկետ տոկոսադրույքների ավելացման ուղղությամբ: Դա իր ազդեցությունը կարող է ունենալ ինչպես ԱՄՆ ԴՊՀ-ի քաղաքականության ապագա ուղեգծի, այնպես էլ հիմնարար չեզոք տոկոսադրույքի ու զարգացող երկրներում կապիտալի հոսքերի վրա: Այդուհանդերձ, հարկ է նաև նշել, որ վերջին շրջանում, հատկապես ԱՄՆ առևտրային քաղաքականության կտրուկ վերաիմաստավորման և հարկաբյուջետային առավել խթանող դիրքի ձևավորման սպասումների պայմաններում, նկատվում են զարգացած և զարգացող երկրների՝ ԱՄՆ նկատմամբ հարաբերական ռիսկի ընկալումների որոշակի փոփոխության ազդակներ:
Թեև ընդհանուր գնաճն ԱՄՆ-ում աստիճանաբար մոտենում է թիրախին, հիմնարար գնաճը բնութագրող որոշ ցուցանիշներ, այդ թվում՝ կոշտ գներով բնութագրվող ապրանքների գնաճը և աշխատավարձերի աճը դեռևս ձևավորվում են թիրախային մակարդակից զգալիորեն բարձր: Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ նոր վարչակազմի կողմից վարվող առևտրային և հարկաբյուջետային քաղաքականությունները գնաճային միջավայրի ընդլայնման տեսանկյունից էական ռիսկեր են պարունակում, ինչը կարող է խորացնել ԱՄՆ ԴՊՀ-ի երկընտրանքը գների կայունության և լրիվ զբաղվածության ապահովման նպատակների միջև։ Իհարկե, գնաճի հնարավոր արագացման չափը և բնույթը պայմանավորված է լինելու ներքին պահանջարկի միջավայրով: Այսպես, բարձր մաքսատուրքերի պահպանման և առևտրային քաղաքականության շուրջ անորոշությունների որոշակի նվազման պարագայում կարող են ավելանալ ներդրումները և աճել պահանջարկը աշխատուժի նկատմամբ: Սա ընթացիկ խիստ միգրացիոն քաղաքականության պայմաններում կարող է հանգեցնել հիմնարար գնաճի էական արագացման՝ պահանջելով համեմատաբար ավելի խսիտ դրամավարկային քաղաքականություն: Մյուս կողմից, բարձր անորոշության երկար պահպանման և առևտրային քաղաքականության շուրջ լարվածության աճի պարագայում, չնայած մաքսատուրքերի աճի արդյունքում ընդհանուր գնաճի աճին, ԴՊՀ-ից կարող է պահանջվել առավել կտրուկ թուլացնել դրամավարկային պայմանները՝ պահանջարկը խթանելու և միջնաժամկետում գների կայունությունն ապահովելու համար: Վերոնշյալ զարգացումները շարունակում են խնդիրներ ստեղծել դրամավարկային մարմինների համար՝ գնաճը վերջնականապես թիրախին մոտեցնելու և գների կայունության հանձնառության ապահովման տեսանկյունից:
Եվրոպական կենտրոնական բանկը 2025 թ. ապրիլին նվազեցրել է քաղաքականության տոկոսադրույքը ևս 25 բազիսային կետով՝ սահմանելով 2.4%։ Ընդհանուր գնաճը շարունակում է նվազել ապրանքների գնաճի թուլացման հաշվին, իսկ ծառայությունների գնաճը մնում է բարձր՝ արտահայտելով տնտեսության տարբեր հատվածներում զարգացումների միջև բևեռացումը։ Եվրոգոտում և Չինաստանում, թույլ ներքին պահանջարկի ձևավորման ռիսկերը մնում են համաշխարհային տնտեսության՝ ավելի ցածր աճի հեռանկարի վերաբերյալ անորոշության հիմնական գործոններից: Մյուս կողմից, պաշտպանական և ենթակառուցվածքային կարողությունների ընդլայնմանն ուղղված նախանշված ծրագրերի իրագործումը կարող է զգալի խթան հանդիսանալ վերոնշյալ տնտեսությունների աշխուժացման համար:
Այս պայմաններում, համաշխարհային ապրանքահումքային շուկաներում, հատկապես նավթի և մետաղների շուկաներում գները վերջին ամիսներին զգալի նվազել են՝ արտահայտելով համաշխարհային պահանջարկի վատթարացող հեռանկարների սպասումները: Նավթի շուկայում, վերոնշյալ գործոնները սրվել են նաև առաջարկի հնարավոր ընդլայնման ռիսկերով: Այդուհանդերձ, ապրանքահումքային շուկաների միջնաժամկետ զարգացումների շուրջ զգալի անորոշությունը պահպանվում է: Մերձավոր Արևելքում աշխարհաքաղաքական լարվածության խորացումը, Իրանի նկատմամբ ԱՄՆ պատժամիջոցների խստացումը շարունակում է նավթի գների և տատանողականության հնարավոր աճի, ինչպես նաև համաշխարհային արժեշղթաների հնարավոր խաթարումների ռիսկեր պարունակել: Մյուս կողմից՝ բարձր անորոշության երկար պահպանման և «առևտրային պատերազմների» խորացման պարագայում համաշխարհային պահանջարկի հետագա թուլացումը կարող է լրացուցիչ գնանկումային ճնշումներ առաջացնել:
Ռուսաստանում տնտեսական ակտիվությունն աստիճանաբար թուլանում է, դեռևս պահպանվելով բարձր մակարդակներում: Վերջինիս շարունակում են նպաստել ինչպես խթանող հարկաբյուջետային քաղաքականությունը, այնպես էլ մասնավոր ծախսումների աճը: Աշխատանքի շուկան շարունակում է մնալ զգալի լարված: Հարկ է նշել, որ վերջին շրջանում, ռուս-ուկրաինական հակամարտության հանգուցալուծման վերաբերյալ ձևավորված լավատեսական սպասումներով պայմանավորված ռուբլու զգալի արժևորման արդյունքում գնաճը որոշակի կայունացել է, սակայն գնաճային գործոնները պահպանվում են:
Ներքին պահանջարկի պայմաններ
2025 թ. 1-ին եռամսյակում տնտեսական ակտիվությունը Հայաստանում շարունակել է թուլանալ՝ մեծապես կրելով որոշ կարճաժամկետ, ոչ կառուցվածքային աճի գործոնների աստիճանական չեզոքացման ազդեցությունը: Աճին շարունակել են էական նպաստում ունենալ շինարարության և ծառայությունների ճյուղերը: Կենտրոնացվածությունը հատկապես ծառայությունների առանձին ճյուղերում որոշակիորեն մեղմվել է, սակայն դեռևս մնացել բարձր: Որոշակի դրական ազդակներ են նկատվում նաև մշակող արդյունաբերության ճյուղում, հատկապես դրա առանձին ենթաճյուղերում, թե՛ թողարկման և արտահանման ծավալների աճի, և թե՛ արտադրական կարողությունների ընդլայնման տեսանկյունից: Այդուհանդերձ, աճի կառուցվածքով պայմանավորված՝ համախառն առաջարկի և համախառն պահանջարկի հարաբերական դիրքի վերաբերյալ անորոշությունը պահպանվում է:
2022 թվականից դիտարկվող բարձր արտաքին պահանջարկն աստիճանաբար թուլանում է, ինչն արտահայտվում է զբոսաշրջային հոսքերի նվազմամբ և զբոսաշրջիկների իրական ծախսերի ճշգրտմամբ: Մյուս կողմից, վերջին շրջանում, որոշակիորեն աճում են ՌԴ-ից դեպի Հայաստան ոչ առևտրային դրամական փոխանցումները՝ պայմանավորված ինչպես ՌԴ տնտեսությունում, հատկապես դրա առանձին ճյուղերում եկամուտների շարունակական իրական բարձր աճով, այնպես էլ ռուբլու անվանական արժևորմամբ: Այս համատեքստում, ռուբլու փոխարժեքի՝ ընթացիկ մակարդակներում երկար պահպանումը կամ ռուս-ուկրաինական հակամարտության մոտալուտ հանգուցալուծման սցենարի պարագայում դրա հետագա արժևորումը կարող է մեծացնել ՀՀ-ից դեպի ՌԴ աշխատանքային միգրացիայի շարժառիթները: Մյուս կողմից, Ռուսաստանի տնտեսության միջնաժամկետ հեռանկարների վերաբերյալ բարձր անորոշությունն ու միգրացիոն քաղաքականության խստացումը կարող են զսպող գործոններ հանդիսանալ:
Ներքին պահանջարկի պայմանների վերաբերյալ անորոշությունը պահպանվում է: Մի կողմից՝ ներմուծման, սպառողական վարկերի, ներքին զբոսաշրջության և ծառայությունների դեռևս բարձր աճերը կարող են վկայել ձևավորված ներքին բարձր պահանջարկի մասին: Մյուս կողմից՝ դեռևս որոշակիորեն կենտրոնացված տնտեսական աճը և դրա տեմպերի դանդաղումը կարող են մատնանշել համեմատաբար թույլ պահանջարկի միջավայրի ձևավորման ռիսկերի մասին: Պահպանվում են նաև ներքին պահանջարկի հեռանկարի վերաբերյալ անորոշությունները: Դա հիմնականում վերաբերում է նախորդ տարիներին մասնավոր հատվածում եկամուտների համեմատությամբ պարտքի բեռի նվազմանը և կուտակված խնայողությունների օգտագործման ուղղություններին: Այս իրավիճակում, խնայողությունների օգտագործման ուղղությունից և վարկավորման զարգացումներից կախված, համախառն առաջարկի և պահանջարկի վրա ազդեցությունը կարող է տարբեր լինել:
Պահպանվում է բարձր անորոշությունը հարկաբյուջետային քաղաքականության՝ ամբողջական պահանջարկի վրա ազդեցության շուրջ: Վերջինս, չնայած հարկային եկամուտների ընթացիկ բարձր կատարողականներին, հիմնականում պայմանավորված է 2025 թվականին հարկային եկամուտների հնարավոր ծրագրի թերակատարման և, դրան զուգահեռ, սոցիալական աջակցության ծրագրերի իրականացման համար անհրաժեշտ ընթացիկ ծախսերի հնարավոր ավելացման ռիսկերով: Մյուս կողմից, առարկայական են նաև կապիտալ ծախսերը թերակատարելու, ինչպես նաև դրանց կառուցվածքային առանձնահատկություններով պայմանավորված՝ պահանջարկի վրա ավելի զսպող ազդեցություն ունենալու ռիսկերը։
Աշխատանքի շուկա և գնաճ
Աշխատանքի շուկայի պայմանների վերաբերյալ անորոշությունը պահպանվում է: Այդուհանդերձ, գործազրկության մակարդակի որոշակի կայունացումը 13%-ի, մասնավոր աշխատավարձերի աճի կայունացումը 5-6%-շուրջ կարող են վկայել աշխատանքի շուկայի ավելի հավասարակշռված պայմանների վերաբերյալ: Ըստ տնային տնտեսությունների՝ աշխատուժի վերաբերյալ 2024թ. 4-րդ եռամսյակում անցկացված հետազոտության արդյունքների` գործազրկության մակարդակը կազմել է 12.9%՝ ձևավորվելով նախորդ տարվա համապատասխան եռամսյակի ցուցանիշին մոտ: Այդուհանդերձ, հաշվի առնելով աշխատանքի շուկայի պայմանների շուրջ առկա անորոշությունները՝ կարևոր է մշտադիտարկել դրանք հնարավոր տարբեր սցենարների համատեքստում։ Մի կողմից՝ 2022-23 թվականների համեմատ գործազրկության որոշակի աճը կարող է մեկնաբանվել որպես տնտեսությունում պահանջարկի պայմանների թուլացման և ճշգրտման գործոն։ Սա համահունչ է նաև 2024 թվականի ընթացքում օտարերկրյա աշխատողների որոշակի արտահոսքի և աշխատավարձերի աճի տեմպերի դանդաղման հետ: Մյուս կողմից՝ պաշտոնապես գրանցված աշխատողների թվաքանակը (ըստ ՊԵԿ տվյալների) շարունակել է աճել՝ վերջին մեկ տարում մոտ 35.6 հազարով: Դա վկայում է աշխատանքի շուկայի հնարավոր ավելի խիստ պայմանների առկայության մասին: Միաժամանակ, որպես այլընտրանքային մեկնաբանություն, գրանցված աշխատողների թվի աճը կարող է ենթադրել աշխատանքի շուկայի ստվերային հատվածի շարունակական նվազում և ֆորմալ զբաղվածության աճ:
Վերջին ամիսներին նկատվել է մասնավոր հատվածի աշխատավարձերի աճի կայունացում, սակայն այն դեռևս ձևավորվում է արտադրողականության աճի և գնաճի թիրախին համահունչ մակարդակից փոքր ինչ ցածր: Միջնաժամկետում և երկարաժամկետում աշխատանքի շուկայի պայմանների և շուկայից բխող ճնշումների հետագա թուլացման աղբյուր կարող է լինել նաև աշխատուժի առաջարկի հնարավոր լրացուցիչ ընդլայնումը: Այստեղ հիմնական անորոշությունը կապված է Ռուսաստանի տնտեսության աճի հեռանկարի շուրջ բարձր անորոշության և դեպի ՌԴ ՀՀ աշխատանքային միգրանտների հոսքի ու ներքին տնտեսությունում աշխատանքի շուկային մասնակցության հետ, ինչպես նաև աշխատանքի շուկային տնտեսապես ոչ ակտիվ բնակչության ինտեգրման հետ:
2025 թվականի առաջին եռամսյակում 12-ամսյա գնաճը արագացել է՝ հիմնականում պայմանավորված սեզոնային պարենի և տատանողական որոշ բաղադրիչներով, մասնավորապես օդային տրանսպորտի գների աճով: Այդուհանդերձ, դեռևս պահպանվում են ոչ պարենային ապրանքների մասով արտաքին հատվածից փոխանցվող գնանկումային ազդեցությունները, ինչպես նաև ներքին որոշ ծառայությունների նկատմամբ արտաքին պահանջարկի թուլացման միտումները: Այս իրավիճակում 2025 թվականի մարտին 12-ամսյա գնաճն արագացել է կազմելով 3.3%: Հարկ է նշել, որ մարտին արձանագրված շուրջ 0.5% ամ/ամ գնաճից մոտ 0.25 տոկոսային կետը բաժին է ընկնում սեզոնային պարենային ապրանքներին: Սպասումներին համահունչ, աճել են նաև կարգավորվող ծառայությունների, մասնավորապես տրանսպորտի սակագները: Հարաբերականորեն կոշտ գներով բնութագրվող ոչ արտահանելի ապրանքների գնաճը, որը հիմնականում բնութագրում է ներքին պահանջարկով պայմանավորված գների վարքագիծը, պահպանվել է համեմատաբար կայուն մակարդակում՝ մարտին կազմելով տ/տ 2.4%: Միջազգային շուկայում պարենի գների ընթացիկ աճը դեռևս ամբողջությամբ չի արտացոլվել ներքին գներում: Մյուս կողմից՝ շարունակվում է ներմուծվող ոչ պարենային ապրանքների գնանկումը, որը հիմնականում պայմանավորված է Չինաստանի տնտեսությունում արտադրողների գների նվազմամբ: Հարկ է նշել, որ հաշվի առնելով Չինաստանի նկատմամբ ԱՄՆ կողմից բարձր մաքսատուրքերի սահմանումը, յուանի փոխարժեքի անկումն ու համաշխարհային տնտեսությունում բեռնափոխադրման գների որոշակի նվազումը, այս ապրանքախմբի մասով գնանկումային ռիսկերը շարունակում են էական մնալ: Զուգահեռաբար, արտաքին պահանջարկի թուլացման հետ կապված, որոշ ծառայությունների գներ շարունակել են նվազել: Այս պայմաններում գնաճային սպասումները ևս շարունակել են նվազել՝ մոտենալով թիրախային մակարդակին, որին նպաստել է երկար ժամանակ պահպանվող ցածր գնաճային միջավայրը:
Դրամավարկային քաղաքականություն
ՀՀ ԿԲ վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի հետագծի վերաբերյալ շուկայի մասնակիցների սպասումները, նախորդ հարցումների համեմատությամբ մնացել են անփոփոխ և շարունակում են արտահայտել առաջիկա 8 որոշումների ընթացքում վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի աստիճանական նվազման ուղեգիծը դեպի 6.25%: Եկամտաբերության կորի միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հատվածները, որոնք առավելապես արտահայտում են տնտեսության հիմնարարների վերաբերյալ շուկայի սպասումները փոքր ինչ աճել են: Սա, ըստ գնահատականների կարող է պայմանավորված լինել համաշխարհային տնտեսությունում աշխարհաքաղաքական և տնտեսական անորոշությունների ավելացման և, ՀՀ պետական պարտքի հետագծի շուրջ անհանգստություններով պայմանավորված ՀՀ երկրի ռիսկ հավելավճարի և ժամանակի հավելավճարի աճով:
Հայաստանում երկրի ռիսկի հավելավճարը վերջին ամիսների ընթացքում որոշակիորեն աճել է՝ միաժամանակ պահպանվելով երկրի հիմնարարներով պայմանավորված երկարաժամկետ կայուն մակարդակից զգալիորեն ցածր։ Դա պարունակում է ՀՀ հարկաբյուջետային քաղաքականության, մասնավորապես՝ պարտքի կայունության, աշխարհաքաղաքական, այդ թվում՝ սահմանային լարվածության և տարածաշրջանային զարգացումների վերաբերյալ անորոշություններ։ Այս համատեքստում, երկրի ռիսկի հավելավճարի՝ վերևի ուղղությամբ հնարավոր ճշգրտումը ռիսկեր է պարունակում չեզոք տոկոսադրույքի դեպի վեր վերանայման տեսանկյունից, ինչը, այլ հավասար պայմաններում, պարունակում է առավելապես գնաճային ռիսկեր՝ կապված առավել խթանող ԴՎՔ դիրքի հետ: Միաժամանակ, ՀՀ մակրոտնտեսական կայունությունը և բարձր տնտեսական աճը որոշակի դրական նախադրյալներ են երկրի ռիսկայնության հնարավոր վերագնահատման և չեզոք տոկոսադրույքի նվազման տեսանկյունից:
ՀՀ ԿԲ-ն, առկա անորոշություններից բխող հնարավոր ռիսկերը խելամիտ կառավարելու նպատակով, կառուցում և դիտարկում է տնտեսական իրավիճակի զարգացման տարբեր սցենարներ: Մի կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ, որոնց հիմքում ընկած զարգացումները պահանջում են քաղաքականության՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի կոշտ արձագանք՝ միջնաժամկետ հորիզոնում գնաճը նպատակային ցուցանիշի շուրջ կայունացնելու համար։ Նշված սցենարները հիմնականում ներառում են հետևյալ ռիսկերն ու անորոշությունները.
- ԱՄՆ չեզոք տոկոսադրույքի՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի բարձր մակարդակում գտնվելու ռիսկեր,
- ՀՀ երկրի ռիսկի հավելավճարի արագ ճշգրտման, ինչպես նաև դրա հիմնարար մակարդակի աճի սցենարներ,
- Ներքին տնտեսությունում պահանջարկի պայմանների հետագա ընդլայնման ռիսկեր,
- Համաշխարհային տնտեսությունում առաջատար տնտեսությունների կողմից միմյանց և արտաքին աշխարհի նկատմամբ շոշափելի մաքսատուրքերի սահմանման արդյունքում արժեշղթաների խաթարումներով պայմանավորված գնաճային միջավայրի ընդլայնման ռիսկեր:
Մյուս կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ, որտեղ հնարավոր տնտեսական զարգացումները ենթադրում են քաղաքականության տոկոսադրույքի՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի արագ նվազման ուղի: Այս տեսակի սցենարները ներառում են հետևյալ ռիսկերն ու անորոշությունները.
- ԱՄՆ տնտեսական քաղաքականությունների շուրջ բարձր անորոշության երկար պահպանման պայմաններում համաշխարհային տնտեսությունում պահանջարկի կտրուկ նվազման ռիսկեր («վստահության ճգնաժամ»),
- Շինարարության ոլորտի թողարկման և անշարժ գույքի գների աստիճանական նվազման (ճշգրտման) պայմաններում տնտեսությունում պահանջարկի թույլ միջավայրի ձևավորման ու խորացման ռիսկեր,
- ՀՀ-ում տնտեսական աճի աստիճանական դանդաղման, պահանջարկի թուլացման և ցածր գնաճային միջավայրի երկար պահպանման ռիսկեր,
- Միջնաժամկետ հորիզոնում առաջատար տնտեսությունների կողմից միմյանց նկատմամբ արտաքին առևտրային քաղաքականությունների խստացում, հետևաբար, միջազգային շուկայում ապրանքների և ծառայությունների ավելցուկային առաջարկի ու գնանկումային միջավայրի ձևավորման սցենարներ, այլ ռիսկեր ու անորոշություններ: