ՆՈՐ ՀԱԿԱՃԳՆԱԺԱՄԱՅԻՆ ՔԱՅԼԵՐ` ԱՅՍ ԱՆԳԱՄ ԴԵՄՈԳՐԱՖԻԱԿԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄԻ ԴԵՄ
ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է 2011թ-ից իրականացնել կենսաթոշակային գործող համակարգի արմատական բարեփոխումներ: ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարի տեղակալ Արտեմ Ասատրյանն այսօր լրագրողներին տեղեկացրել է, որ Հայաստանում պետք է ներդրվի կենսաթոշակային նոր կուտակային համակարգ` բաղկացած պարտադիր եւ կամավոր կուտակային բաղադրիչներից: Նոր համակարգի ներդրմամբ սոցիալական կենսաթոշակը լինելու է նվազագույն սպառողական զամբյուղին համարժեք: Իսկ նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքը հաշվարկվելու է` հաշվի առնելով ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալները եւ կանխատեսվող գնաճը
Պարտադիրի դեպքում ըդնգրկվում են մինչեւ 40 տարեկան անձինք, որոնց համար կենսաթոշակը ձեւավորվելու է անձի կողմից աշխատանքային կյանքի ընթացքում կատարված վճարումների հաշվին: Փաստորեն, կենսաթոշակի ֆինանսավորման աղբյուրն անհատական եկամուտն է, որի 5 տոկոսը փոխանցվելու է անձնական կենսաթոշակային հաշվին: Միաժամանակ, պետությունը կրկնապատկելու է այդ գումարը: Կուտակված միջոցները ներդրվելու են եկամտաբեր ակտիվներում ու ապահովելու են լրացուցիչ եկամուտ: Դրանք չեն կարող օգտագործվելու այլ անձանց կենսաթոշակները վճարելու համար, բայց կարող են ժառանգվել հարազատներին: Մարդիկ ստանում են նաեւ իրավունք մինչեւ կուտակային համակարգ ընդգրկվելը աշխատած ստաժի դիմաց համապատասխան փոխհատուցում ստանալ: Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակ ստանալու իրավունք ունեն նաեւ 40-ից բարձր տարիքի անձինք, ովքեր կարող են մասնակցել նշված գործընթացին նույն 5 տոկոս կենսաթոշակային վճար կատարելով, սակայն իրենց համար պետական համաֆինանսավորում չի նախատեսվում:
Կամավոր կուտակային կենսաթոշակային բաղադրիչը նախատեսված է բոլոր այն անձանց համար, ովքեր ցանկանում են լրացուցիչ կենսաթոշակներ ստանալու նպատակով մասնակցել մասնավոր ֆինանսական կառույցների կողմից առաջարկվող զանազան կենսաթոշակային կուտակային սխեմաներին: Կենսաթոշակային վճարների դրույքաչափերը եւ կնեսաթոշակների վճարման պայմաններն այս դեպքում հաստատվում են պայմանագրային հիմունքներով:
Նոր կենսաթոշակային համակարգի ներդրումը կարեւորվում է հատկապես երկրում դեմոգրաֆիական խնդիրների սրման համատեքստում: Հիմնական խնդիրը վերջին 20 տարիներին ծնելիության կրճատումն է, 90-ական թվականներին երկրից աշխատունակ տարիքի բնակչության ակտիվ արտահոսքը, կյանքի սպասվող միջին տեւողության ավելացումը:
Փաստացի սոցվճարում կատարողների թիվն արդեն 2011թ-ին ավելի քիչ է լինելու, քան կենսաթոշակ ստացողներինը: Իսկ դանդաղ աճող աշխատավարձի պայմաններում հավաքգրված սոցվճարները չեն բավարարելու»,-ասաց Ա. Ասատրյանը: 2009թ-ի դրությամբ կենսաթոշակային ծախսերը կազմում են ՀՆԱ-ի 5.8 տոկոսը եւ հանդիսանում հանրապետության պետական բյուջեի սոցիալական հատվածի ծախսերի ամենամեծ բաղադրիչը: Ըստ Ա. Ասատրյանի` ակնհայտ է, որ կենսաթոշակների հետագա բարձրացումը «մեծ բեռ» է դառնալու պետական բյուջեի համար: