ՀԱՅԵՐՆ ԱՌԱՎԵԼ ՇԱՏ ՎՍՏԱՀՈՒՄ ԵՆ ՕՏԱՐԵՐԿՐՅԱ ԱՐԺՈՒՅԹԻՆ, ՔԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՐԺՈՒՅԹԻՆ
2010 թվականի օգոստոս ամսվա արդյունքներով հայաստանյան բանկերում ֆիզիկական անձանց ազգային արժույթով ավանդների համախառն ծավալը կրճատվել է 0,96%-ով և կազմել 76,281 մլրդ դրամ: Ինչպես նշվում է Forex Club-ի վերլուծական տեսության մեջ` նման դինամիկան պայմանավորված է օգոստոսին ազգային արժույթի փոխարժեքի անկմամբ, ինչպես նաև արձակուրդային սեզոնով, երբ սպառողներն առավել հակված են լինում ծախսել իրենց խնայողությունները: Նշենք, որ օգոստոսին դրամի փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ կրճատվել է 1,39%-ով` հասնելով 362,91 դրամի:
Հատկանշական է, որ տարեսկզբից ՀՀ բանկային համակարգում գրանցվել է ազգային արժույթով ֆիզիկական անձանց ավանդների համախառն ծավալի աճ` շուրջ 16,6%-ով, ինչն առավելապես պայմանավորված է ազգային արժույթով ավանդների համար սահմանաված տոկոսադրույքների շարունակական աճով, ինչպես նաև այս տարվա ընթացքում դրամի արժեվորմամբ: Հունվար-օգոստոս ժամանակահատվածում ֆիզիկական անձանց ազգային արժույթով ավանդների տոկոսադրույքները միջինում աճել են 1,35%-ով և հասել 9,45%-ի, իսկ այս նույն ժամանակահատվածում դրամի փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ աճել է 4,4%-ով:
Ընդհանուր առմամբ, համաշխարհային տնտեսության զարգացման հեռանկարների անորոշությունը և համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի երկրորդ ալիքի հավանականությունը որոշակիորեն սահմանափակում են ազգային արժույթով ավանդների համախառն ծավալի աճը: Նշենք, որ ՀՀ բանկային համակարգում բնակչության ավանդների համախառն ծավալը` ազգային արժույթով, դեռևս չի հասել իր մինչճգնաժամային մակարդակին:
Օգոստոսին ֆիզիկական անձանց արտարժութային ավանդների համախառն ծավալը նույնպես կրճատվել է: Այսպես, ցուցանիշը գրանցել է 1,1% անկում և կազմել է 233,069 մլրդ դրամ: Ինչ վերաբերում է ընթացիկ տարում ֆիզիկական անձանց արտարժութային ավանդների համախառն ծավալի դրսևորած դինամիկային, ապա տարեսկզբից այն աճել է միայն 2,1%-ով: Սա պայմանավորված է ինչպես այս ժամանակահատվածում Հայաստանում դոլարի արժեզրկմամբ, այնպես էլ ազգային արժույթով ֆիզիկական անձանց ավանդների դիմաց սահմանված տոկոսադրույքների կրճատմամբ: Այս տոկոսադրույքները նվազել են 0,9%-ով և կազմել 5,3%:
Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանում ֆիզիկական անձանց ազգային արժույթով ավանդների տեսակարար կշիռն ընթացիկ տարում աճել է 1,6%-ով` հասնելով 24,7%-ի: Այս ցուցանիշը, չնայած գրանցած աճին, դեռևս մնում է ծայրահեղ ցածր` ԱՊՀ երկրների համեմատությամբ: Հայաստանի բնակչությունն առավել շատ վստահում է օտարերկրյա արժույթին, քան ազգային արժույթին:
ՀՀ բանկերում իրավաբանական անձանց ազգային արժույթով ավանդների համախառն ծավալը դրսևորել է աճ` մարտին գրանցված զգալի անկումից հետո: Օգոստոսին իրավաբանական անձանց ազգային արժույթով ավանդների ծավալն աճել է 3,8%-ով և կազմել 86 410 մլն դրամ: Միևնույն ժամանակ, հունվար-օգոստոսին իրավաբանական անձանց ազգային արժույթով ավանդների ծավալը կրճատվել է 1,4%-ով: Իրավաբանական անձանց ազգային արժույթով ավանդների տեսակարար կշիռն այս տարվա ընթացքում աճել է 0,6%-ով և կազմել 40,5%:
Ինչ վերաբերում է իրավաբանական անձանց արտարժութային ավանդների ծավալների դինամիկային, ապա օգոստոսին ցուցանիշը կրճատվել է 2,8%-ով և կազմել 126 792 մլն դրամ: Տարեսկզբից իրավաբանական անձնանց արտարժութային ավանդների համախառն ծավալը կրճատվել է 10,4%-ով:
Արտադրության, գյուղատնտեսության և շինարարության ոլորտներում նախորդ տարվա համեմատությամբ գրանցվել է զգալի անկում, մանրածախ առևտրի շրջանառությունը գրեթե չի աճում, իսկ արդյունաբերության և ծառայությունների ոլորտում գրանցված որոշակի աճը հնարավորություն չի տալիս հայաստանյան ընկերություններին ապահովել շահույթի աճ և ժամանակավորապես ազատ դրամական միջոցները ներդնել բանկերում:
Forex Club-ի վերլուծաբան Միքայել Վերդյանի գնահատմամբ` դրամի փոխարժեքի կանխատեսվող կայունության, ինչպես նաև ՀՀ կենտորնական բանկի կողմից վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի բարձրացման և, հետևաբար, ազգային արժույթով ավադների դիմաց սահմանվող տոկոսադրույքների աճին զուգընթաց սպասվում է մինչև տարեվերջ ազգային արժույթով ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց ավանդների ծավալների աստիճանաբար աճ: Մինչև տարեվերջ կանխատեսվում է նաև ազգային արժույթով ավանդների տեսակարար կշռի աճ: