Տնտեսական

USD BUY - 381.50+0.00 USD SELL - 384.00+0.00
EUR BUY - 441.50-2.50 EUR SELL - 445.00-2.00
OIL:  BRENT - 65.04-1.31 WTI - 61.38-1.21
COMEX:  GOLD - 3976.60-1.72 SILVER - 47.22-2.26
COMEX:  PLATINUM - 1635.10-2.96
LME:  ALUMINIUM - 2798.50+3.94 COPPER - 10867.50+3.59
LME:  NICKEL - 15492.00+1.14 TIN - 37060.00+0.47
LME:  LEAD - 2030.00+0.30 ZINC - 3010.50-0.33
FOREX:  USD/JPY - 152.71+0.09 EUR/GBP - 1.1568-0.65
FOREX:  EUR/USD - 1.1568-0.65 GBP/USD - 1.3305-0.81
STOCKS RUS:  RTSI - 1020.93+3.13
STOCKS US: DOW JONES - 46358.42-0.52 NASDAQ - 23024.63-0.08
STOCKS US: S&P 500 - 6735.11-0.28
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 48088.80-1.01 TOPIX - 3197.59-1.85
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 26290.32-1.73 SSEC - 3897.03-0.94
STOCKS EUR:  FTSE100 - 9509.40-0.41 CAC40 - 8041.36-0.23
STOCKS EUR:  DAX - 24611.25+0.06
10/10/2025  CBA:  USD - 382.68+0.13 GBP - 507.66-3.58
10/10/2025  CBA:  EURO - 442.8-1.65
10/10/2025  CBA:  GOLD - 49451-239 SILVER - 611.54+8.81
Կորուստները բավական լուրջ են. Արցախի գյուղնախարարը գնահատել է ոլորտի վնասներն ու ներկայացրել վերականգնման տեսլականը
15/01/2021 12:41
Կիսվել

Կորուստները բավական լուրջ են. Արցախի գյուղնախարարը գնահատել է ոլորտի վնասներն ու ներկայացրել վերականգնման տեսլականը

Ինչպիսի վնասներ է կրել Արցախի գյուղատնտեսությունը պատերազմի հետևանքով: Ինչ խմբագրումներ  է կատարել պատերազմը՝  գյուղատնտեսության ռազմավարության մեջ. «Արմենպրես»-ի այս և այլ հարցերի պատասխանում է Արցախի Էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարար Աշոտ Բախշիյանը:

– Պարոն նախարար, պատերազմի հետևանքով, համեմատաբար կրճատվել են Արցախի գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները: Որքանո՞վ են կրճատվել:  Ընդհանուր առմամբ՝ ինչպե՞ս կգնահատեիք պատերազմի հետևանքով գյուղատնտեսության բնագավառի կրած վնասները:

– Տեղի ունեցած պատերազմը կարելի ասել աղետալի հետևանքներ է թողել Արցախի տնտեսության, մասնավորապես, գյուղատնտեսության վրա: Արցախում նախքան ռազմական գործողություններն առկա ավելի քան 130 հազար հա վարելահողերի շուրջ 75 տոկոսը մնացել է հակառակորդի վերահսկողության գոտում:

Կորսվել են նաև պտղատու այգիների, ոռոգման ջրի պաշարների, անասնագլխաքանակի, արոտների զգալի մասը և գյուղատնտեսական տեխնիկայի, նախնական հաշվարկներով, մոտ 20 տոկոսը:

Կորուստները բավականին լուրջ են և ինքնին վկայում են դրանց՝ տնտեսության վրա բացասական ազդեցության մասին:

Մասնավորապես, եթե նախկինում Արցախը հացահատիկային մշակբույսերի բերքի արտադրության մասով գերակատարում էր 1 բնակչի հաշվով նախանաշված շեմը՝ ստացված բերքի մի մասը արտահանելով Հայաստանի Հանրապետություն, ապա հիմա արտահանում չի նախատեսվում. առկա ամբողջ ներուժն առաջիկայում ուղղված կլինի տեղի բնակչության կարիքների ապահովմանը:

– Ինչպիսի՞ խմբագրումներ և փոփոխություններ է մտցրել այս հանգամանքը գյուղատնտեսության ռազմավարության մեջ: Կա՞ն նոր ծրագրեր, նախագծեր կամ տեսլական:   

– Պատերազմի հետևանքով անհրաժեշտություն է ստեղծվել վերանայել գյուղատնտեսության ոլորտում տարվող քաղաքականությունը՝ համապատասխանեցնելով այն ներկա իրողություններին: Այսպես, Արցախում ինտենսիվ գյուղատնտեսության վարումը կլինի առաջնահերթային. կորուսյալ ռեսուրսները կլրացվեն  ջերմատնային տնտեսությունների կառուցման, ինտենսիվ այգիների հիմնման և բարձրարժեք կուլտուրաների մշակության, տոհմային անասունների բուծման միջոցով:

Ներկա պահի դրությամբ, նախնական հաշվարկներով, Արցախում առկա է  մոտ 35 հազար հա վարելահող: Այդ ռեսուրսի ճիշտ ու գրագետ կառավարումը թույլ կտա մեզ ժամանակի ընթացքում լիարժեք ապահովել Արցախի ժողովրդի պարենային անվտանգությունը:

– Ինչպիսի՞ կորուստներ է կրել այգեգործության ճյուղը: 

– Այստեղ կորուստները բավականին մեծ են: Մինչև պատերազմը Արցախում առկա 7000 հա բազմամյա տնկարկներից մեզ են մնացել շուրջ 2500 հա այգիներ, ընդ որում՝ 500 հա նորատունկ և բերքատու նռան այգիներ, 900 հա խաղողի այգիներ, 650 հա թթայգիներ, 450 հա հնդավոր, կորիզավոր, ընկուզավոր պտղատեսակների այգիներ:

Զգալի կորուստներ ունեցել ենք նաև պտղատու այգիների բերքի մասով: Ռազմական գործողություններով պայմանավորված` անցած աշնանը բերքահավաքի աշխատանքներ չեն իրականացվել պտղատու այգիներում: Հիմնական կորուստները եղել են նռան մասով, այնուհետև արևաելյան խուրմայի, խաղողի և այլ պտղատեսակների:

– Ինչպիսի՞ կորուստներ է կրել անասնապահության ճյուղը: Ինչ աշխատանքներ կան այս ոլորտում և ինչ է նախատեսվում:

– Պատերազմի հետևանքով Արցախում առկա անասնագլխաքանակը կրճատվել է ավելի քան 50 տոկոսով:  Այսպես, նախքան պատերազմը ունեինք հետևյալ ցուցանիշները. խոշոր եղջերավոր անասուններ՝ 49 600 գլուխ, մանր եղջերավոր անասուններ ՝ 64 000 գլուխ, խոզ՝ 30 000 գլուխ, թռչուններ՝ 500 000 թև:  Արդեն պատերազմից հետո անասնագլխաքանակի պատկերը հետևյալն է. ԽԵԿ՝ 18 հազ.500 գլուխ, ՄԵԿ՝ 25 հազ. 500 գլուխ, խոզ՝ 11 500 գլուխ, թռչուններ՝ 114 500 թև:

Դեկտեմբեր-հունվար ամիսներին ԱՀ էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարարությունը Ղազախստանի Հանրապետությունից Արցախ է ներկրել, ընդհանուր առմամբ, 1050 գլուխ ցեղային ոչխար:

Ներկրված գլխաքանակը անվճար տրամադրվել է  Արցախի Հանրապետության Ասկերանի, Մարտունու և Մարտակերտի շրջանների ֆերմերներին՝ առաջիկայում անասունների ապահոված ծնի 25 տոկոսի հետ վերադարձի պայմանով: Հետ վերադարձված անասնագլխաքանակը ևս անհատույց կտրամադրվի մեր ֆերմերներին:

Անասնաբուծության զարգացման ծրագրերն ընթացիկ տարում մեծ թափ կստանան և ուղղված կլինեն անասնագլխաքանակի աճի և կենդանիների մթերատվության բարձրացման ապահովմանը:

– Ինչպիսի՞ աշխատանքներ են ընթանում ներկայում գյուղատնտեսության՝ մասնավորապես  հողագործության  բնագավառում: Որքանո՞վ հաջողվեց ավարտին հասցնել աշնանացանը և ի՞նչ է նախատեսվում գարնանացանի համար:

– Ներկայումս ընթանում են հողի՝ գարնանացանի նախապատրաստման միջոցառումներ: Մեղմ եղանակային պայմանները թույլ են տալիս որոշ տարածքներում այգիներում իրականացնել նաև պտղատու ծառերի էտի և ձևավորման աշխատանքներ:

Ինչ վերաբերում է աշնանացանին, ապա այստեղ կարևոր է ֆիքսել, որ աշնանացանի իրականացման օպտիմալ ժամկետները համընկնել են պատերազմական գործողությունների ընթացքի հետ, այդ իսկ պատճառով այդ աշխատանքների իրականացումը երկարաձգվել է մինչև դեկտեմբերի վերջ: Այսպես, այսօրվա դրությամբ Արցախում իրականացվել է շուրջ 12 հազար 600 հեկտար  աշնանացան, ընդ որում՝ 7 հազար 750 հա ցորեն, 4850 հա գարի:

Գարնանացան մշակաբույսերի մշակության խթանման նպատակով ԱՀ Էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարարությունը հողօգտագործողներին առաջարկում է գարնանացան մշակաբույսերի սերմերի գների մասնակի սուբսիդավորում և ստացված բերքի մթերման դիմաց լրավճարի տրամադրում:

Նախատեսվում է սերմի արժեքի 50-ից 70 տոկոսի սուբսիդավորում և 10-50 դրամ լրավճարի տրամադրում:

Հատկանշական է, որ սերմերի ձեռքբերումը պետք է իրականացնեն հողօգտագործողները:

– Աջակցության ինչպիսի՞ ծրագրեր են գործում և ինչպիսի՞ք են նախատեսվում հողօգտագործողների և անասնապահության ճյուղով զբաղվողների համար:

– Հողագործության ոլորտում, բացի գարնանացանին վերաբերող սուբսիդավորման ծրագրից, նախատեսվում է աջակցություն այգիների հիմնման և ոռոգման բնագավառներում:

Այսպես, պտղաբուծության զարգացումը խթանելու նպատակով նռան, խաղողի, ընկուզենու, ազնվամորու և այլ պտղատու և հատապտղատու այգիների 1 հեկտարի հիմնադրման համար նախատեսվում է մասնակի փոխհատուցում՝ ավանդական եղանակով մշակության պարագայում 100 հազարից մինչև 1 մլն դրամի և ինտենսիվ եղանակով մշակության պարագայում 150 հազարից մինչև 2 մլն դրամի սահմաններում:

Ոռոգման ոլորտում ևս կիրականացվեն զգալի փոխհատուցումներ. մինչև 3 տարեկան բազմամյա տնկարկների, ծխախոտի, տնկարանների մշակության համար ոռոգման արդի համակարգերի տեղադրման դեպքում Էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարարությունն առաջարկում է համակարգերի արժեքի 75 տոկոսի չափով անհատույց միջոցների տրամադրում: Անձրևացման շարժական և ստացիոնար համակարգերի ձեռքբերման համար առաջարկվում է համակարգի արժեքի 50 տոկոսի չափով անհատույց աջակցություն:

Ինչպես արդեն նշել ենք, անասնաբուծության բնագավառը կլինի մեր հատուկ ուշադրության կենտրոնում:

Ոլորտը զարգացնելու համար կկիրառվեն սուբսիդավորման ճկուն մեխանիզմներ: Մասնավորապես, խոշոր և մանր եղջերավոր տոհմային կենդանիների ձեռքբերման դեպքում նախատեսվում է դրանց արժեքի 50 տոկոսի չափով սուբսիդավորում:

Անասնաշենքերի էլեկտրաֆիկացման և ջրաֆիկացման ծրագրի շրջանակում՝ ծախսերի 90 տոկոսի սուբսիդավորում:

Անասնաբուծական մթերքների և հումքի վերամշակման արտադրամասերի կառուցման ծրագրով նախատեսվում է արժեքի 50 տոկոսի չափով փոխհատուցում կամ անտոկոս վարկի տրամադրում:

Անասնաշենքերի կառուցման ծրագրով կիրականացվի ծախսերի 50 տոկոսի չափով փոխհատուցում կամ անտոկոս վարկի տրամադրում: Անասնաշենքերի վերակառուցման և վերանորոգման ծրագրով՝ ծախսերի արժեքի 30 տոկոսի չափով փոխհատուցում կամ անտոկոս վարկի տրամադրում:

Սպանդանոցների կառուցման ծրագրով ևս նախատեսվում է ծախսերի 50 տոկոսի չափով փոխհատուցում կամ անտոկոս վարկի տրամադրում:

Ինչպես նախորդ տարիներին, կշարունակեն գործել անասնապահության կանոնակարգման և արոտների կառավարման, ինչպես նաև գյուղատնտեսական կենդանիների հակահամաճարակային միջոցառումների իրականացման, գյուղատնտեսական կենդանիների արհեստական սերմնավորման ծրագրերը:

Հարցազրույցը` Վան Նովիկովի

10/10/2025
դրամ
Դոլար (USD)
382.68
+0.13
Եվրո (EUR)
442.8
-1.65
Ռուբլի (RUR)
4.7105
+0.0161
Լարի (GEL)
141.21
+0.09
49451
-239
Արծաթ
611.54
+8.81