ՎԵՐԱՑՎԵԼ ԵՆ ՀԱՍՈՒՅԹԻ ԵՎ ԱՌԱՔՄԱՆ ԳՐՔԵՐԸ
ՀՀ կառավարությունը որոշումներ է ընդունել, որոնցով անվավեր են ճանաչվել դեռևս 1997 թվականին ընդունված 314 և 315 որոշումները, որոնք վերաբերում էին ՀՀ տարածքում արտադրանքի, ապրանքների և դրանց գների (հասույթի) գրանցմանը, առաքվող կամ տեղափոխվող արտադրանքի, ապրանքների գրանցմանը: Այսպիսով, վերացվել են հասույթի գրանցման և առաքման գրքերը:
Այս փոփոխությունների կապակցությամբ` ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի նախաձեռնությամբ Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միությունում կազմակերպվել է քննարկում:
Միության նախագահ Արսեն Ղազարյանի խոսքերով, «Կառավարության ընդունած նախկին որոշումների վերացումն, ըստ էության, լուրջ բարեփոխում է, որ նպատակ ունի թեթևացնել հարկային վարչարարության խնդիրները, կրճատել հարկատու-ՊԵԿ-ի ներկայացուցիչ շփումները: Կառավարության այս որոշումը որակապես փոխում է գործարարների պարտավորությունների իրականացման մշակույթը Հայաստանում»:
Նշենք, որ 15 տարի մեր երկրում գործած այս կարգը հնարավոր եղավ շրջանառությունից հանել փաստաթղթաշրջանառության էլեկտրոնային եղանակին անցնելու շնորհիվ: Գործարարներն այլևս ստիպված չեն լինի յուրաքանչյուր տեսակ ապրանքի մատակարարման կամ վաճառքի դեպքում գրքում մանրամասն` մինչև 20 սյունյակ գրանցումներ կատարել արտադրանքի, ապրանքների, դրանց գների ու հասույթի մասին: Այժմ գործարարներն ազատվում են այդ գրքերը չվարելու համար օրենքով սահմանված համապատասխան տուգանքներից, իսկ դրանք բավականին զգալի էին. յուրաքանչյուր խախտման դեպքում այդ պահին առկա ապրանքների արժեքի առաջին անգամ` 25 տոկոսի, երկրորդ անգամ` 50 տոկոսի չափով: Գրքերը ուժը կորցրած ճանաչելով փաստորեն չեն գործի նաև պատասխանատվության այդ միջոցները գործարարների համար:
ՊԵԿ-ի կողմից իրականացվող թեմատիկ ստուգումներից ամենատարածվածը հենց այս առաքումների և հասույթների գրքերի գրանցումների ստուգումներն էին. տարեկան 2-3 հազար ստուգում իրականացվում էր այս թեմայով, և դրանցով բավականին լուրջ գումարներ էին հայտնաբերվում` մինչև 2,5 միլիարդ դրամ գումար էր գանձվում պետական բյուջե: Այս գրքերը շրջանառությունից դուրս բերելով, փաստորեն, այդ քանակի ստուգումներ և պատասխանատվության միջոցներ տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ այլևս չի կիրառվի:
Այս ամենին զուգահեռ օրենքով սահմանվել է, որ ապրանքներ առաքող տնտեսվարող սուբյեկտները պետք է փաստաթղթավորեն իրենց գործարքները` էլեկտրոնային, թղթային հարկային հաշիվներով կամ հաշիվ-ապրանքագրերով: Առանց համապատասխան փաստաթղթերի ապրանքների առաքման համար օրենքով սահմանված է համապատասխան տուգանքների կիրառում: Այդ գործառույթը կիրականացնի ՊԵԿ-ի Օպերատիվ հետախուզության վարչությունն` օրենսդրությամբ իրեն ընձեռված լիազորությունների շրջանակներում: