Տնտեսական

USD BUY - 387.50+0.00 USD SELL - 390.00-0.50
EUR BUY - 438.00-1.00 EUR SELL - 444.00+1.00
OIL:  BRENT - 65.43-2.39 WTI - 61.65-2.44
COMEX:  GOLD - 3325.10+0.80 SILVER - 32.89+0.43
COMEX:  PLATINUM - 993.10+1.76
LME:  ALUMINIUM - 2434.00+0.25 COPPER - 9378.00+0.04
LME:  NICKEL - 15615.00+0.45 TIN - 32021.00+0.13
LME:  LEAD - 1967.00+1.16 ZINC - 2633.50-0.49
FOREX:  USD/JPY - 142.42-0.93 EUR/GBP - 1.1391+0.42
FOREX:  EUR/USD - 1.1391+0.42 GBP/USD - 1.341+0.82
STOCKS RUS:  RTSI - 1144.79+0.00
STOCKS US: DOW JONES - 40227.59+0.28 NASDAQ - 17366.13-0.10
STOCKS US: S&P 500 - 5528.75+0.06
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 35839.99+0.00 TOPIX - 2650.61+0.00
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 22008.11+0.16 SSEC - 3286.65-0.05
STOCKS EUR:  FTSE100 - 8417.34+0.02 CAC40 - 7573.76+0.50
STOCKS EUR:  DAX - 22271.67+0.13
29/04/2025  CBA:  USD - 389.45-0.01 GBP - 521.16+1.78
29/04/2025  CBA:  EURO - 443.12+1.20
29/04/2025  CBA:  GOLD - 41273.00+237.00 SILVER - 413.32-4.08
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամ. 2023-ի արագացված տնտեսական աճը որևէ առումով «որակյալ» չէր
13/06/2024 17:40
Կիսվել

«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամ. 2023-ի արագացված տնտեսական աճը որևէ առումով «որակյալ» չէր

«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը վերլուծել է ՀՀ 2023թ. պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ հաշվետվությունը։

Այսպես՝

2023թ․ ՀՀ տնտեսությունում դեռևս պահպանվել են 2022թ.-ին բարձր աճ ապահովող արտաքին գործոնների ազդեցությունները (թեև որոշակի նվազում արձանագրելով), ինչպես նաև առաջացել են նոր՝ աճի վրա դրականորեն ազդող գործոններ, ինչի արդյունքում տնտեսական աճը եղել է ավելի բարձր, քան կանխատեսվում էր կառավարության կողմից։ ՀՀ տնտեսական աճը կազմել է 8.7%, այն դեպքում, երբ բյուջեի հիմքում դրված սցենարում թիրախավորվել էր 7․0%, իսկ տարվա ընթացքում այն վերանայվել էր դեպի վերև՝ հասնելով 7.4%-ի։ Բարձր տնտեսական աճը, բնականաբար, դրական երևույթ է հարկաբյուջետային քաղաքականության տեսանկյունից, քանի որ մի կողմից՝ սպասվածից ավելի շատ եկամուտ է ձևավորվում` թույլ տալով ավելի մեծ ծախսեր իրականացնել, մյուս կողմից՝ ավելանում է հարկաբյուջետային տարածքը՝ պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշի նվազման հաշվին։

Այդուհանդերձ, 2023թ. արագացված տնտեսական աճը «որակյալ» չէր ինչպես հարկաբյուջետային քաղաքականության, այնպես էլ երկարաժամկետ կայունության տեսանկյունից։ 7.4% կանխատեսման և 8.7% փաստացի աճերի միջև մեծամասամբ ընկած է նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին կտրուկ աճ գրանցած ոսկերչական գործունեության ազդեցությունը։ Վերջինս հիմնված է արտաքին գործոնների վրա, որոնք ժամանակավոր են և ցանկացած պահի կարող են կտրուկ փոխվել։ Թեև այդ գործունեությունը շարունակվում է նաև 2024 թվականին, այն պետք է դիտարկել որպես կարճաժամկետ երևույթ և միջոցներ ձեռնարկել տնտեսության մյուս հատվածների վրա հնարավոր բացասական ազդեցությունները չեզոքացնելու համար։ Հարկաբյուջետային դրական ազդեցություն այդ գործունեության տեսակը ևս չի ունեցել, քանի որ չի նպաստել հարկային եկամուտների ավելացմանը։

Հարկեր/ՀՆԱ հարաբերակցությունը հաշվետու տարում բավական կտրուկ բարելավվել է` 22.7%-ից դառնալով 23.4%։ Սակայն այստեղ նույնպես առկա է ժամանակավոր երևույթ, մասնավորապես՝ 2022թ. բանկային համակարգում գրանցված շահույթների կտրուկ աճի արդյունքում 2023թ. վճարված շահութահարկը, որը նպաստել է հարկեր/ՀՆԱ-ի բարելավմանը շուրջ 0.8 տոկոսային կետով։ Շահույթների աճը 2023թ. չի շարունակվել նույն կերպ, ինչը հուշում է, որ դա նույնպես ժամանակավոր է, և 2024թ. նույն չափով բարելավում գրանցելը խնդրահարույց կլինի։

Կապիտալ ծախսերի կատարողականը շարունակում է էական խնդիր մնալ, հատկապես արտաքին ֆինանսավորմամբ ծախսերի պարագայում, թեև ընդհանուր կապիտալ ծախսերի կատարողականը որոշակիորեն բարելավվել է նախորդ տարվա համեմատ։ 2023թ. կապիտալ ծախսերի կատարողականը ճշտված ծրագրի նկատմամբ կազմել է 95.8%՝ նախորդ տարվա 94.9%-ի համեմատ բարելավվելով 0.9 տոկոսային կետով, մինչդեռ պետական բյուջեի տարեկան պլանի նկատմամբ կատարողականը կազմել է 88.6%։ Հատկանշական է, որ արտաքին աջակցությամբ իրականացվող ծրագրերի կատարողականը (առանց պետական բյուջեի համաֆինանսավորման) ճշտված ծրագրի նկատմամբ կազմել է 92.5%, իսկ բյուջեի նախնական պլանային ցուցանիշի նկատմամբ կազմել է ընդամենը 58.9%: Սա ցույց է տալիս, որ կապիտալ ծրագրերի կառավարման և իրականացման արդյունավետության բարձրացման խնդիրը շարունակում է մնալ չլուծված։

Մի շարք կարևոր ծրագրերի գծով գրանցվել են էական թերակատարումներ։ Մասնավորապես, Ասիական զարգացման բանկի աջակցությամբ իրականացվող քաղաքային ենթակառուցվածքների և քաղաքի կայուն զարգացման ներդրումային ծրագրի (այն նախատեսում է ճանապարհային հանգույցների և ավտոբուսների դեպոների կառուցում), քաղաքային զարգացման ծրագրի, գյուղական ենթակառուցվածքների վերականգնման և զարգացման, պաշտպանության բնագավառում գիտական և գիտատեխնիկական նպատակային հետազոտությունների, «Ապահով դպրոց» և այլ ծրագրերի գծով գրանցվել է ավելի քան 10%, որոշ դեպքերում ավելի քան 20-30% թերակատարումներ։ Այս երևույթը բնականաբար իր բացասական հետևանքները կունենա երկարաժամկետում՝ հաշվի առնելով այն, որ նշվածները հիմնականում զարգացմանն ուղղված ծրագրեր են։

Կառավարության պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությունը աճել է՝ չնայած նրան, որ պակասուրդ/ՀՆԱ-ն նվազել է։ Կառավարության պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը 2023թ. աճել է 1.4 տոկոսային կետով՝ հիմնականում պայմանավորված պետական բյուջեից զուտ վարկավորման աճով, ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ ՀՀ դրամի արժեզրկմամբ և իրական տոկոսադրույքի աճով։ Տարվա ընթացքում պարտք/ՀՆԱ-ն նվազեցնող գործոններ են եղել տնտեսական աճը և պակասուրդի նվազումը։

Վերլուծությունն ամբողջությամբ հասանելի է այստեղ:

29/04/2025
դրամ
Դոլար (USD)
389.45
-0.01
Եվրո (EUR)
443.12
+1.20
Ռուբլի (RUR)
4.78
+0.05
Լարի (GEL)
141.62
-0.08
41273.00
+237.00
Արծաթ
413.32
-4.08