Տնտեսական

USD BUY - 389.50+0.50 USD SELL - 394.00+0.50
EUR BUY - 421.00-1.00 EUR SELL - 427.00+0.00
OIL:  BRENT - 72.16-0.22 WTI - 68.29-0.20
COMEX:  GOLD - 3028.20-0.31 SILVER - 33.53-0.71
COMEX:  PLATINUM - 980.40-0.69
LME:  ALUMINIUM - 2622.50-1.39 COPPER - 9855.50-0.82
LME:  NICKEL - 16057.00-1.39 TIN - 34489.00-2.44
LME:  LEAD - 2016.50-1.95 ZINC - 2928.00+0.33
FOREX:  USD/JPY - 149.31+0.02 EUR/GBP - 1.0814-0.18
FOREX:  EUR/USD - 1.0814-0.18 GBP/USD - 1.2918-0.20
STOCKS RUS:  RTSI - 1144.79+0.00
STOCKS US: DOW JONES - 41985.35+0.08 NASDAQ - 17784.05+0.52
STOCKS US: S&P 500 - 5667.56+0.08
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 37677.06-0.20 TOPIX - 2804.16+0.29
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 23689.72-2.19 SSEC - 3364.83-1.29
STOCKS EUR:  FTSE100 - 8646.79-0.63 CAC40 - 8042.95-0.63
STOCKS EUR:  DAX - 22891.68-0.47
21/03/2025  CBA:  USD - 392.54+0.28 GBP - 508.14+0.05
21/03/2025  CBA:  EURO - 425.47+0.02
21/03/2025  CBA:  GOLD - 38343.00+161.00 SILVER - 420.39-7.39
ԼՈՒՅՍ հիմնադրամ. Հայաստանի տնտեսական ազատության ինդեքս – 2025. առաջընթացի փոխարեն՝ դիրքերի կորուստ
11/03/2025 19:06
Կիսվել

ԼՈՒՅՍ հիմնադրամ. Հայաստանի տնտեսական ազատության ինդեքս – 2025. առաջընթացի փոխարեն՝ դիրքերի կորուստ

«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը վերլուծել է «Հերիթեյջ» հիմնադրամի կողմից հրապարակված «Տնտեսական ազատության ինդեքս-2025» ամենամյա զեկույցը։

2025 թվականին ՀՀ տնտեսական ազատության ինդեքսը կազմել է 65.4 միավոր՝ նախորդ տարվա ցուցանիշից 0.5 միավորով ավելի, սակայն 6.5 միավորով պակաս, քան 2021 թվականի ցուցանիշը։ Երեք տարի անընդմեջ նվազումից հետո 2025-ին Հայաստանի տնտեսական ազատության ինդեքսն աճ է գրանցել, սակայն այդ աճն ավելի քան կրկնակի դանդաղ է համաշխարհային միջին աճից։

Հայաստանը տնտեսական ազատությամբ աշխարհի 176 երկրների թվում 57-րդն է։ Վարկանիշային աղյուսակում Հայաստանի դիրքը վատթարացել է միանգամից 10 հորիզոնականով՝ չնայած այն բանին, որ գրանցվել է ինդեքսի աճ։ Պատճառն այն է, որ այդ աճը էապես զիջում է աշխարհի և բոլոր տարածաշրջանների բարելավման միջին տեմպերին։

«Եվրոպա» տարածաշրջանի վարկանիշային աղյուսակում Հայաստանը նահանջել է 4 հորիզոնականով և զբաղեցնում է 30-րդ տեղը։ Տարածաշրջանային վարկանիշային աղյուսակում Հայաստանի դիրքի նահանջն ամենամեծն է։

Հայաստանը 2022 թվականից ի վեր դասակարգվում է որպես տնտեսապես «չափավոր ազատ» երկիր։ Մինչ այդ՝ 2020 և 2021 թվականներին, Հայաստանն ընդգրկված է եղել տնտեսապես «հիմնականում ազատ» երկրների խմբում: Մեր երկիրը տնտեսապես «հիմնականում ազատ» է համարվել նաև 2017 թվականին։

2025-ի զեկույցում նշված է, որ «Հայաստանում տնտեսական ազատության հիմքերը ամուր չեն պահպանվում անկախ դատական համակարգի կողմից, իսկ կոռուպցիան նվազեցնում է տնտեսական զարգացման հնարավորությունները»։

Տնտեսական ազատության ինդեքսի 12 ենթաինդեքսներից 5-ի գծով Հայաստանը «հիմնականում ազատ» է, 1-ի գծով՝  «չափավոր ազատ», 2-ի գծով՝ «հիմնականում ոչ ազատ», ևս 2-ի գծով՝ «ճնշված»։ Հայաստանի երկու ենթաինդեքսները՝ «Սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը» և «Արդարադատության արդյունավետությունը» ավելի ցածր են, քան դրանց համաշխարհային միջին մակարդակը։ Ի դեպ, նախորդ տարվա համեմատ այս երկու ենթաինդեքսներն էլ նվազել են։

Ենթաինդեքսների 4 խմբերից ամենաանբարենպաստը շարունակում է մնալ «Օրենքի գերակայություն» խմբի վիճակը։ Հայաստանն այս տարի խմբի երեք ենթաինդեքսներից արդեն երկուսի գծով է համարվում տնտեսապես «ճնշված»։ 2024-ին Հայաստանը միայն մեկ ենթաինդեքսի գծով էր համարվում «ճնշված»։ 2025-ի զեկույցում նույնպես նշված է, որ «Հայաստանում օրենքի ընդհանուր գերակայությունը թույլ է»։

«Շուկայի բացություն» խմբի բոլոր երեք ենթաինդեքսների գծով զգալի նվազում է արձանագրվել։ Ընդ որում, խմբի երկու ենթաինդեքսները նվազելով հասել են երկրների տվյալ խմբի նվազագույն շեմային արժեքին։ Ի դեպ, վերջին մեկ տարվա ընթացքում «Ֆինանսական ազատություն» ենթաինդեքսը նվազել է միանգամից 10 միավորով, ինչի արդյունքում Հայաստանը դրա գծով «հիմնականում ազատ» երկրների խմբից նահանջել է «չափավոր ազատ» երկրների խումբ։

2024-ի համեմատ զգալի բարելավում է արձանագրվել «Հարկաբյուջետային կայունություն» և «Պետական ծախսեր» ենթաինդեքսների գծով՝ պայմանավորված այն հանգամանքով, որ նվազել են պետական բյուջեի պակասուրդ/ՀՆԱ հարաբերակցության վերջին երեք տարիների միջին արժեքը և պետական պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությունը։ Նկատի ունենալով, որ համաձայն պաշտոնական տեղեկատվության՝ այս և առնվազն հետագա երկու տարիներին նախատեսված է նշված ցուցանիշների զգալի աճ, կարելի է ակնկալել, որ առաջիկա տարիներին այս ենթաինդեքսները նվազելու են։

ԵԱՏՄ անդամ երկրների թվում Հայաստանն այս տարի ևս առաջատար է, սակայն 2-րդ տեղը զբաղեցնող Ղազախստանի ինդեքսի հետ տարբերությունը տարեցտարի կրճատվում է։

Այս տարի ևս Հայաստանը տնտեսական ազատության ինդեքսով հարևան չորս երկրներից զիջում է միայն Վրաստանին։ Հայաստանի վարկանիշային դիրքի նահանջը բոլոր հարևաններից ավելի մեծ է։

Վերլուծությունն ամբողջությամբ հասանելի է հետևյալ հղումով` https://shorturl.at/shgb2

21/03/2025
դրամ
Դոլար (USD)
392.54
+0.28
Եվրո (EUR)
425.47
+0.02
Ռուբլի (RUR)
4.64
+0.00
Լարի (GEL)
141.59
+0.16
38343.00
+161.00
Արծաթ
420.39
-7.39