Հայկ Հարությունյան. Հայաստանն իրացնում է ջերմային էլեկտրակայան ունենալու իր ներուժը
Սյունիքի մարզում ծովի մակերևույթից 3100 մետր բարձրության վրա` Քարքարի երկրաջերմային տեղանքում, մեկնարկել են հորատման աշխատանքներ: Մասնագետներն այստեղ մինչ 150 աստիճան տաք ջուր կամ գոլորշի են փնտրում, որը հետագայում կվերածվի էներգիայի: Հորատման աշխատանքներն սկսվել են հուլիսի 16-ին, մեկ օրվա ընթացքում մասնագետները հասել էին արդեն 16 մետր խորության:
Լրագրողների այցը Սյունիքի մարզ կազմակերպել էր ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունը, լրագրողներին ուղեկցում էր նախարարի տեղակալ Հայկ Հարությունյանը:
«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ` լրագրողների հետ զրույցում փոխնախարարը ներկայացրեց Կլիմայի ներդրումային հիմնադրամի և ՀՀ համաֆինանսավորմամբ իրականացվող ծրագրի մանրամասները: «Հորատանցք ենք բացում մոտ 1500 մետրի վրա` հասկանալու, թե ինչ աստիճանի ջրեր ունենք այնտեղ: Երկրաբանական նախնական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այնտեղ միջինը 150 աստիճան ջուր ենք ունենալու, դա պարզելու միակ տարբերակը փորձարարական հորատումն է: Այս ծրագիրն իրականացվում է Կլիմայի ներդումային հիմնադրամի հետ, հատկացվել է մոտ 9 միլիոն դոլար դրամաշնորհ ու պետության կողմից համաֆինանսավորում` համապատասխանաբար 20 տոկոս: Այս ամբողջ հորատման աշխատանքները, ինչպես նաև դեպի այստեղ բերող 20 կմ-անոց գրունտային ճանապարհի ստեղծումն իրականացվել է այդ գրանտային ծրագրի շրջանակներում»,-ասացՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարի տեղակալ Հայկ Հարությունյանը:
Նրա դիտարկմամբ` առաջին անգամ է նման խորության հորատում իրականացվում անկախ Հայաստանի պատմության մեջ: «Ընդհանրապես երկրաջերմային էներգետիկան ամբողջ աշխարհում նոր է զարգանում: Նախնական հետազոտություններով ունենք տաք ջրեր Քարքարում, Ջերմաբյուրում, Գրիձորում և Հայաստան-Վրաստան սահմանին: Բայց մինչև չհորատենք, չենք կարող նախագիծ ներկայացնել ներդրողին կամ ինքներս կառուցել կայան: Եթե այս տեղանքում հաստատեցինք տաք ջրերի առկայությունը, հավանականությունը մեծանում է, որ Ջերմաղբյուրում ևս կունենանք լավ ռեսուրս: Չի բացառվում, որ գտնելո ւց հետո մասնավոր ներդրողն արդեն իր վրա վերցնի ռիսկը, բայց այս քայլը մենք պարտավոր էինք անել, հակառակ դեպքում այս ուղղությունը Հայաստանում չէր կայանա»,-հայտնեց պաշտոնյան:
Փոխնախարարը տեղեկացրեց, որ ներդրումային այս ծրագրերը երկար ժամանակ առկա են եղել, բոլոր ֆորումներին, ներդրումային համաժողովներին ներկայացվել են, բայց ոչ ոք մեկ հորատանցքի վրա մոտ 2-3 միլիոն դոլար չի ցանկացել ծախսել` մինչև հաստատումը:
Հայկ Հարությունյանը տեղեկացրեց, որ փորձարարական աշխատանքները նախատեսվում են ավարտին հասցնել չորս ամսվա ընթացքում: «Մեկ հորատանցքի հետ կապված աշխատանքները նախատեսվում է իրականացնել մեկ ամսվա ընթացքում»,-ասաց նա` ավելացնելով, որ հորատողները դժվարանում են հստակ ժամկետներ ասել` նշելով, որ դա կախված է ստորգետնյա ապարներից, տարբեր դիմադրողականության դեպքում տարբեր արագություններով առաջ կգնան աշխատանքները:
Հորատումների արդյունքը դրական լինելու դեպքում սպասվող քայլեր
Սպասված ջերմաստիճանը, գոլորշին, ջուրն ունենալու դեպքում երկրորդ հորատանցքն է բացվելու: «Երկրաբանական հետազոտությունների արդյունքում նախօրոք հաստատվել են հորատման տեղերը: Մյուս երկուսը նախատեսվում են այդ շրջակայքում` 400 մետր շառավղով: Հորատումներն անհրաժեշտ են, որ հետագայում հաստատվեն մյուս հորատումների կորդինատները: Եթե դա էլ արդյունք տվեց, մյուս տարի նախատեսվում են արդեն արտադրական նշանակության հորատանցք իրականացնել, արդեն երեք հորատանցքերի տվյալներից հնարավոր կլինի նախագծել կայան: Նախնական տվյալներով` մինչև 30 մեգավատ հ զորության ջերմային կայան կկառուցվի»,-ասաց Հայկ Հարությունյանը: Նա նշեց, որ այդպիսի հզորության ջերմակայանի տարեկան արտադրությունը կլինի մոտ 200-250 միլիոն կիլովատ/ժամ էլեկտրաէներգիա: Համեմատության համար փոխնախարարը տեղեկացրեց, որ Հայաստանի բոլոր 176 փոքր ՀԷԿ-երը տարեկան արտադրում են 870 միլիոն կիլովատ/ժամ էլեկտրաէներգիա: «Ջերմակայանն աշխատելու է բազային ռեժիմով. օրը 24 ժամ, տարին 12 ամիս` չհաշված պլանային վերանորոգումները: Ջերմակայանը վերականգնվող էլեկտրաէներգետիկայի եզակի աղբյուր է, որը կախված չէ եղանակային պայմաններից, այն միշտ կա, դրանում է կայանում այս աղբյուրի բավականին արժեքավոր լինելը Հայաստանի էներգետիկ համակարգի համար»,-հայտնեց փոխնախարարը` հավելելով, որ ճիշտ շահագործման դեպքում կարելի է կիրառել ընդմիշտ:
Ինչ վերաբերում է կայանի կառուցման համար անհրաժեշտ ներդրումներին, ապա Հայկ Հարությունյանը նշեց նախնական հաշվարկներ: «Ներդրումների արժեքը կախված է նրանից, թե քանի հորատանցք կփորվի: Ամեն հորատանցք ունենալու է իր հզորությունը, հետագայում արդեն կայան կառուցելու համար չի բացառվում այստեղ 10-15 հորատանցք լինի: Կարելի է ասել մոտ 100 միլիոն դոլարի ներդրում է պահանջվելու, որ այս վայրում կառուցենք 30 մեգավատանոց կայան (մեկ մեգավատը 1000 կիլովատ է, 30 մեգավատը` 30 000 կիլովատ – հեղ.):
Բնապահպանական խնդիրներ չեն առաջանա
Հայկ Հարությունյանի վստահեցմամբ` հորատման աշխատանքներն անցել են շրջակա միջավայրի A կարգի գնահատականը, բավականին երկար գործընթաց է ընթացել` չորս հանրային լսումներով: «Այստեղ ոչ մի քիմիական նյութ, յուղ չի արտանետվելու բնություն: Բավականին խիստ վերահսկողություն կա մեր բնապահպանների ու Համաշխարհային բանկի կողմից, ոչ մի տեսակի խնդիր չենք ունենալու: Թափոնները տարվելու են աղբավայր ու թաղվեն: Եթե հանկարծ ստացվի այնպես, որ այս ռեսուրսը լավը չէր, մեզանից հետո համարյա ոչինչ չի փոխվի այս տարածքում»,-հայտնեց փոխնախարար ը:
Նավթի, գազի հայտնաբերումը չի բացառվում, բայց հորատումներն այդ նպատակը չեն հետապնդում
Փոխնախարար Հարությունյանը չբացառեց, որ հորատումների արդյունքում հնարավոր է նավթ, գազ հայտնաբերվի և հավելեց, որ լաբորատոր փորձարկումներն իրականացնում ենք բոլոր հնարավոր ռեսուրսների համար ու յուրաքանչյուր 5 մետրից նմուշներ են վերցվում և ուղակվում լաբորատոր փորձաքննության: Սակայն նախնական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այստեղ այդ ռեսուրսները չեն, հետևաբար նշյալ վայրում մասնագետները գազ չեն փնտրում:
Անվտանգության հարցեր
Հորատման ղեկավար գլխավոր ինժեներ Էդիկ Մանուչարյանը, անդրադառնալով կատարվող աշխատանքների անվտանգությանը, նշեց. «Այս տարածքում տեկտոնական ծալքերը մարված են համարվում և մեկ հորատանցքով երկրաշարժ չի լինում: Հետագա վտանգներ չկան, ընդերքի բոլոր լարումները մասնագետները կուսումնասիրեն ու վերջնական եզրակացություն կտան շրջակա միջավայրի պահպանության մասին: Այս պահին աշխատում է 10 հոգի, դեռ էլի մասնագետներ պետք է գան, որ հետագայում կախվածության մեջ չլինենք որևէ երկրից: Մենք ցանկանում ենք ստեղծե լ մեր բրիգադը, մեր մասնագետներին պատրաստենք հետագայում այդ աշխատանքներն իրականացնելու համար»: