Ֆինանսական

USD BUY - 381.50+0.00 USD SELL - 384.00+0.00
EUR BUY - 442.50+0.00 EUR SELL - 446.00-0.50
OIL:  BRENT - 64.41+3.49 WTI - 60.27+3.65
COMEX:  GOLD - 4106.80-0.88 SILVER - 48.10-0.37
COMEX:  PLATINUM - 1593.70+3.84
LME:  ALUMINIUM - 2781.00+0.13 COPPER - 10623.50+0.18
LME:  NICKEL - 15175.00+0.32 TIN - 35400.00+1.04
LME:  LEAD - 1985.00+0.76 ZINC - 2988.00+1.86
FOREX:  USD/JPY - 152.43+0.32 EUR/GBP - 1.1595-0.08
FOREX:  EUR/USD - 1.1595-0.08 GBP/USD - 1.3335-0.28
STOCKS RUS:  RTSI - 1023.52+0.40
STOCKS US: DOW JONES - 46590.41-0.71 NASDAQ - 22740.40-0.93
STOCKS US: S&P 500 - 6699.40-0.53
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 49307.79-0.02 TOPIX - 3266.43+0.52
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 25781.77-0.94 SSEC - 3913.76-0.07
STOCKS EUR:  FTSE100 - 9515.00+0.93 CAC40 - 8206.87-0.63
STOCKS EUR:  DAX - 24151.13-0.74
22/10/2025  CBA:  USD - 382.51-0.02 GBP - 509.2-2.74
22/10/2025  CBA:  EURO - 443.18-1.24
22/10/2025  CBA:  GOLD - 51278-1537 SILVER - 614.22-22.85
Կենտրոնական Բանկերի Թվային Արժույթներ (CBDC). Աշխարհի և Հայաստանի փորձը
24/07/2024 18:35
Կիսվել

Կենտրոնական Բանկերի Թվային Արժույթներ (CBDC). Աշխարհի և Հայաստանի փորձը

Կենտրոնական բանկերի թվային արժույթները (CBDC) համարվում են ֆինանսական նորարարությունների ամենակարևոր ասպեկտներից մեկը՝ որը վերջին տարիներին հայտնվել է բազմաթիվ երկրների կենտրոնական բանկերի ուշադրության կենտրոնում։ CBDC-ին իրենից ներկայացնում է թվային ձևաչափով կենտրոնական բանկի կողմից թողարկված արժույթը, որը կարող է փոխարինել կամ լրացնել ավանդական կանխիկ դրամին։ Ուսումնասիրենք CBDC-ների զարգացման և ներդրման գործընթացը տարբեր երկրներում, նրանց նպատակներն ու մարտահրավերները, ինչպես նաև անդրադառնանք Հայաստանի փորձին այս ոլորտում։

CBDC-ների ներդրման և զարգացման հիմքում ընկած են մի շարք կարևոր գործոններ, որոնք նպաստում են նրանց կիրառմանը.

  1. Ֆինանսական ծառայությունների ընդլայնում: Շատ երկրներում միլիոնավոր մարդիկ դեռևս չեն կարողանում օգտվել բանկային ծառայություններից։ CBDC-ները կարող են հեշտացնել ֆինանսական ծառայությունների հասանելիությունը բոլորի համար։
  2. Անվտանգություն և թափանցիկություն: CBDC-ները կարող են նվազեցնել խարդախությունների և կեղծիքների հավանականությունը, ինչպես նաև բարձրացնել ֆինանսական գործարքների թափանցիկությունը։
  3. Արդյունավետություն: CBDC-ները կարող են արագացնել և էժանացնել վճարումների և ֆինանսական գործընթացները։
  4. Միջազգային վճարումներ: CBDC-ները կարող են հեշտացնել միջազգային վճարումները և նվազեցնել դրանց արժեքը։
  5. Կանխիկ դրամի նվազում: Շատ երկրներում կանխիկի օգտագործումը նվազում է, և CBDC-ները կարող են լինել այն այլընտրանքը, որը կփոխարինի կանխիկ դրամին։

Չինաստանի փորձը` Թվային յուան. 

Չինաստանը առաջին երկրներից էր, որը սկսեց ակտիվորեն ուսումնասիրել և փորձարկել CBDC-ն։ Չինաստանի կենտրոնական բանկը (People’s Bank of China – PBOC) թողարկեց e-CNY, որը հայտնի է «թվային յուան» անունով։ e-CNY-ի ներդրման հիմնական նպատակներից էր վերահսկել կանխիկ դրամի շրջանառությունը, բարձրացնել վճարումների արդյունավետությունը և նվազեցնել կախվածությունը երրորդ կողմի վճարային պրովայդերներից, ինչպիսիք են Alipay-ը և WeChat Pay-ը։

Չինաստանի փորձարկումներն ընդգրկել են տարբեր քաղաքներ և ներառել խոշոր տեխնոլոգիական ընկերությունների։ Առաջին փորձարկումները սկսվեցին 2020 թվականին Սյուժոու, Շենժեն և Չենդու քաղաքներում, հետո ընդլայնվեցին այլ քաղաքներում։ Թվային յուանը հնարավորություն տվեց քաղաքացիներին և ընկերություններին հեշտությամբ իրականացնել վճարումներ առանց բանկային հաշիվների, ինչը մեծապես հեշտացրեց ֆինանսական ծառայությունների հասանելիությունը հատկապես գյուղական շրջաններում։

Շվեդական փորձը

Շվեդիայի կենտրոնական բանկը (Riksbank) նույնպես կարևոր տեղ է հատկացնում CBDC-ների զարգացմանը՝ ստեղծելով e-Krona նախագիծը։ Շվեդիան իր e-Krona-ով նպատակ ունի ապահովել վճարումների ավելի դյուրին և մատչելի մեթոդն։ Շվեդիայի փորձարկումները նույնպես սկսվել են 2020 թվականին և ընդգրկել են մի շարք տեխնիկական և իրավաբանական հարցերի ուսումնասիրություն։

e-Krona-ն նախատեսվում է օգտագործել ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ օնլայն վճարումների համար, ինչը կօգնի նվազեցնել կանխիկի օգտագործումը և բարձրացնել վճարումների արագությունը և հարմարավետությունը։ Շվեդիայի կենտրոնական բանկը նաև կարևորում է տվյալների անվտանգության և գաղտնիության հարցերը, որոնք կարող են առաջանալ թվային արժույթի կիրառման դեպքում։

Բահամյան կղզիների փորձը

Բահամյան կղզիները առաջին երկրներից մեկը դարձավ, որը թողարկեց լիարժեք CBDC՝ Sand Dollar-ը։ 2020 թվականին թողարկված Sand Dollar-ը նպատակ ունի ապահովել ֆինանսական ծառայություններ նույնիսկ հեռավոր տարածքներում և նպաստել երկրի տնտեսական աճին։ Sand Dollar-ը թվային ձևաչափով բահամյան դոլարն է, որը կարող է օգտագործվել ինչպես օնլայն, այնպես էլ օֆլայն վճարումների համար։

Sand Dollar-ի ներդրման նպատակներից էր մեղմել բանկային ծառայությունների դժվար հասանելիության խնդիրները, բարձրացնել վճարումների արագությունը և անվտանգությունը։ Բահամյան կղզիների կենտրոնական բանկը ակտիվորեն համագործակցում է տարբեր տեխնոլոգիական ընկերությունների հետ՝ ապահովելու համար Sand Dollar-ի տեխնիկական անվտանգությունը և գաղտնիությունը։

CBDC-ների ներդրումը բազմաթիվ առավելություններից զատ բախվում է նաև մի շարք մարտահրավերների`

  1. Տեխնոլոգիական ռիսկեր: Թվային արժույթների օգտագործումը պահանջում է բարձր մակարդակի տեխնիկական ապահովում։ Տեխնիկական խոչընդոտները կարող են առաջացնել լուրջ ֆինանսական խնդիրներ։
  2. Գաղտնիություն: CBDC-ի օգտագործումը կարող է վտանգել անձնական տվյալների գաղտնիությունը, եթե չլինեն անհրաժեշտ ապահովման միջոցներ։
  3. Կառավարման խնդիրներ: CBDC-ի կառավարումը պահանջում է բարձր մակարդակի օրենսդրական և իրավական կարգավորումներ։
  4. Հետադարձ ազդեցություններ: CBDC-ի ներդրումը կարող է բացասաբար ազդեցություն ունենալ ավանդական բանկային համակարգի վրա, պահանջելով համապատասխան ճկունություն և հարմարվողականություններ։

Inecomobile

Հայաստանը CBDC-ի ոլորտում

Հայաստանում CBDC-ների (թվային դրամ) ներդրման քննարկումները սկսել են վերջերս՝ նպատակ ունենալով բարելավել ֆինանսական համակարգի թափանցիկությունը և արդյունավետությունը։ Կենտրոնական բանկը (ԿԲ) սկսել է ուսումնասիրել CBDC-ների հնարավորությունները։ Ակտիվորեն ուսումնասիրվում է միջազգային փորձը՝ հասկանալու համար CBDC-ների հնարավորությունները և ռիսկեր։

Հայաստանում առաջին հերթին կարևոր է ապահովել տեխնոլոգիական անվտանգությունն, անձնական տվյալների գաղտնիությունը և գործարքների բոլոր մասնակիցների (բանկեր, տեխնոլոգիական ընկերություններ, հասարակություն) կողմից համընդունելիությունն ու նորարարություններին պատրաստակամությունը։

Այսպիսով, , կարող ենք եզրակացնել, որ Կենտրոնական բանկերի թվային արժույթները (CBDC) կարևոր քայլ են դեպի ապագա ֆինանսական համակարգ, որը կլինի ավելի հասանելի, արդյունավետ և անվտանգ։ Տարբեր երկրներում փորձարկումները ցույց են տալիս, որ CBDC-ները կարող են առաջարկել նոր հնարավորություններ, բայց նաև պահանջում են մանրակրկիտ մոտեցում և կառավարում հնարավոր մարտահրավերներին դիմակայելու նպատակով։

Հայաստանի Հանրապետությունը նույնպես ուսումնասիրում է այս նորարարությունը, և առաջիկա տարիները ցույց կտան, թե ինչպես մեր երկիրը կարող է օգտվել այս նոր հնարավորություններից՝ ապահովելու համար ավելի հարմար և անվտանգ ֆինանսական համակարգ։

Ֆինանսական տեխնոլոգիաների ոլորտի հրապարակումներն իրականացվում են Ինեկոբանկի աջակցությամբ։

22/10/2025
դրամ
Դոլար (USD)
382.51
-0.02
Եվրո (EUR)
443.18
-1.24
Ռուբլի (RUR)
4.6796
-0.0261
Լարի (GEL)
141.23
+0.05
51278
-1537
Արծաթ
614.22
-22.85