Ֆինանսական

USD BUY - 381.25+0.00 USD SELL - 383.50-0.50
EUR BUY - 444.50-0.50 EUR SELL - 449.50-1.00
OIL:  BRENT - 70.13+0.85 WTI - 65.19+0.00
COMEX:  GOLD - 3789.80+0.39 SILVER - 46.37+2.79
COMEX:  PLATINUM - 1589.80+2.17
LME:  ALUMINIUM - 2638.00-0.77 COPPER - 9974.50-2.78
LME:  NICKEL - 15354.00+0.49 TIN - 34302.00-0.40
LME:  LEAD - 2002.00-0.67 ZINC - 2888.50-1.30
FOREX:  USD/JPY - 149.49-0.12 EUR/GBP - 1.1701+0.20
FOREX:  EUR/USD - 1.1701+0.20 GBP/USD - 1.34+0.37
STOCKS RUS:  RTSI - 1027.06+0.63
STOCKS US: DOW JONES - 46247.29+0.65 NASDAQ - 22484.07+0.44
STOCKS US: S&P 500 - 6643.70+0.59
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 45354.99-0.87 TOPIX - 3187.02+0.05
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 26128.20-1.35 SSEC - 3828.11-0.65
STOCKS EUR:  FTSE100 - 9284.83+0.77 CAC40 - 7870.68+0.97
STOCKS EUR:  DAX - 23739.47+0.87
26/09/2025  CBA:  USD - 382.71-0.76 GBP - 510.8-4.78
26/09/2025  CBA:  EURO - 446.43-3.96
26/09/2025  CBA:  GOLD - 45905-471 SILVER - 552.96+12.03
Կենտրոնական Բանկերի Թվային Արժույթներ (CBDC). Աշխարհի և Հայաստանի փորձը
24/07/2024 18:35
Կիսվել

Կենտրոնական Բանկերի Թվային Արժույթներ (CBDC). Աշխարհի և Հայաստանի փորձը

Կենտրոնական բանկերի թվային արժույթները (CBDC) համարվում են ֆինանսական նորարարությունների ամենակարևոր ասպեկտներից մեկը՝ որը վերջին տարիներին հայտնվել է բազմաթիվ երկրների կենտրոնական բանկերի ուշադրության կենտրոնում։ CBDC-ին իրենից ներկայացնում է թվային ձևաչափով կենտրոնական բանկի կողմից թողարկված արժույթը, որը կարող է փոխարինել կամ լրացնել ավանդական կանխիկ դրամին։ Ուսումնասիրենք CBDC-ների զարգացման և ներդրման գործընթացը տարբեր երկրներում, նրանց նպատակներն ու մարտահրավերները, ինչպես նաև անդրադառնանք Հայաստանի փորձին այս ոլորտում։

CBDC-ների ներդրման և զարգացման հիմքում ընկած են մի շարք կարևոր գործոններ, որոնք նպաստում են նրանց կիրառմանը.

  1. Ֆինանսական ծառայությունների ընդլայնում: Շատ երկրներում միլիոնավոր մարդիկ դեռևս չեն կարողանում օգտվել բանկային ծառայություններից։ CBDC-ները կարող են հեշտացնել ֆինանսական ծառայությունների հասանելիությունը բոլորի համար։
  2. Անվտանգություն և թափանցիկություն: CBDC-ները կարող են նվազեցնել խարդախությունների և կեղծիքների հավանականությունը, ինչպես նաև բարձրացնել ֆինանսական գործարքների թափանցիկությունը։
  3. Արդյունավետություն: CBDC-ները կարող են արագացնել և էժանացնել վճարումների և ֆինանսական գործընթացները։
  4. Միջազգային վճարումներ: CBDC-ները կարող են հեշտացնել միջազգային վճարումները և նվազեցնել դրանց արժեքը։
  5. Կանխիկ դրամի նվազում: Շատ երկրներում կանխիկի օգտագործումը նվազում է, և CBDC-ները կարող են լինել այն այլընտրանքը, որը կփոխարինի կանխիկ դրամին։

Չինաստանի փորձը` Թվային յուան. 

Չինաստանը առաջին երկրներից էր, որը սկսեց ակտիվորեն ուսումնասիրել և փորձարկել CBDC-ն։ Չինաստանի կենտրոնական բանկը (People’s Bank of China – PBOC) թողարկեց e-CNY, որը հայտնի է «թվային յուան» անունով։ e-CNY-ի ներդրման հիմնական նպատակներից էր վերահսկել կանխիկ դրամի շրջանառությունը, բարձրացնել վճարումների արդյունավետությունը և նվազեցնել կախվածությունը երրորդ կողմի վճարային պրովայդերներից, ինչպիսիք են Alipay-ը և WeChat Pay-ը։

Չինաստանի փորձարկումներն ընդգրկել են տարբեր քաղաքներ և ներառել խոշոր տեխնոլոգիական ընկերությունների։ Առաջին փորձարկումները սկսվեցին 2020 թվականին Սյուժոու, Շենժեն և Չենդու քաղաքներում, հետո ընդլայնվեցին այլ քաղաքներում։ Թվային յուանը հնարավորություն տվեց քաղաքացիներին և ընկերություններին հեշտությամբ իրականացնել վճարումներ առանց բանկային հաշիվների, ինչը մեծապես հեշտացրեց ֆինանսական ծառայությունների հասանելիությունը հատկապես գյուղական շրջաններում։

Շվեդական փորձը

Շվեդիայի կենտրոնական բանկը (Riksbank) նույնպես կարևոր տեղ է հատկացնում CBDC-ների զարգացմանը՝ ստեղծելով e-Krona նախագիծը։ Շվեդիան իր e-Krona-ով նպատակ ունի ապահովել վճարումների ավելի դյուրին և մատչելի մեթոդն։ Շվեդիայի փորձարկումները նույնպես սկսվել են 2020 թվականին և ընդգրկել են մի շարք տեխնիկական և իրավաբանական հարցերի ուսումնասիրություն։

e-Krona-ն նախատեսվում է օգտագործել ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ օնլայն վճարումների համար, ինչը կօգնի նվազեցնել կանխիկի օգտագործումը և բարձրացնել վճարումների արագությունը և հարմարավետությունը։ Շվեդիայի կենտրոնական բանկը նաև կարևորում է տվյալների անվտանգության և գաղտնիության հարցերը, որոնք կարող են առաջանալ թվային արժույթի կիրառման դեպքում։

Բահամյան կղզիների փորձը

Բահամյան կղզիները առաջին երկրներից մեկը դարձավ, որը թողարկեց լիարժեք CBDC՝ Sand Dollar-ը։ 2020 թվականին թողարկված Sand Dollar-ը նպատակ ունի ապահովել ֆինանսական ծառայություններ նույնիսկ հեռավոր տարածքներում և նպաստել երկրի տնտեսական աճին։ Sand Dollar-ը թվային ձևաչափով բահամյան դոլարն է, որը կարող է օգտագործվել ինչպես օնլայն, այնպես էլ օֆլայն վճարումների համար։

Sand Dollar-ի ներդրման նպատակներից էր մեղմել բանկային ծառայությունների դժվար հասանելիության խնդիրները, բարձրացնել վճարումների արագությունը և անվտանգությունը։ Բահամյան կղզիների կենտրոնական բանկը ակտիվորեն համագործակցում է տարբեր տեխնոլոգիական ընկերությունների հետ՝ ապահովելու համար Sand Dollar-ի տեխնիկական անվտանգությունը և գաղտնիությունը։

CBDC-ների ներդրումը բազմաթիվ առավելություններից զատ բախվում է նաև մի շարք մարտահրավերների`

  1. Տեխնոլոգիական ռիսկեր: Թվային արժույթների օգտագործումը պահանջում է բարձր մակարդակի տեխնիկական ապահովում։ Տեխնիկական խոչընդոտները կարող են առաջացնել լուրջ ֆինանսական խնդիրներ։
  2. Գաղտնիություն: CBDC-ի օգտագործումը կարող է վտանգել անձնական տվյալների գաղտնիությունը, եթե չլինեն անհրաժեշտ ապահովման միջոցներ։
  3. Կառավարման խնդիրներ: CBDC-ի կառավարումը պահանջում է բարձր մակարդակի օրենսդրական և իրավական կարգավորումներ։
  4. Հետադարձ ազդեցություններ: CBDC-ի ներդրումը կարող է բացասաբար ազդեցություն ունենալ ավանդական բանկային համակարգի վրա, պահանջելով համապատասխան ճկունություն և հարմարվողականություններ։

Inecomobile

Հայաստանը CBDC-ի ոլորտում

Հայաստանում CBDC-ների (թվային դրամ) ներդրման քննարկումները սկսել են վերջերս՝ նպատակ ունենալով բարելավել ֆինանսական համակարգի թափանցիկությունը և արդյունավետությունը։ Կենտրոնական բանկը (ԿԲ) սկսել է ուսումնասիրել CBDC-ների հնարավորությունները։ Ակտիվորեն ուսումնասիրվում է միջազգային փորձը՝ հասկանալու համար CBDC-ների հնարավորությունները և ռիսկեր։

Հայաստանում առաջին հերթին կարևոր է ապահովել տեխնոլոգիական անվտանգությունն, անձնական տվյալների գաղտնիությունը և գործարքների բոլոր մասնակիցների (բանկեր, տեխնոլոգիական ընկերություններ, հասարակություն) կողմից համընդունելիությունն ու նորարարություններին պատրաստակամությունը։

Այսպիսով, , կարող ենք եզրակացնել, որ Կենտրոնական բանկերի թվային արժույթները (CBDC) կարևոր քայլ են դեպի ապագա ֆինանսական համակարգ, որը կլինի ավելի հասանելի, արդյունավետ և անվտանգ։ Տարբեր երկրներում փորձարկումները ցույց են տալիս, որ CBDC-ները կարող են առաջարկել նոր հնարավորություններ, բայց նաև պահանջում են մանրակրկիտ մոտեցում և կառավարում հնարավոր մարտահրավերներին դիմակայելու նպատակով։

Հայաստանի Հանրապետությունը նույնպես ուսումնասիրում է այս նորարարությունը, և առաջիկա տարիները ցույց կտան, թե ինչպես մեր երկիրը կարող է օգտվել այս նոր հնարավորություններից՝ ապահովելու համար ավելի հարմար և անվտանգ ֆինանսական համակարգ։

Ֆինանսական տեխնոլոգիաների ոլորտի հրապարակումներն իրականացվում են Ինեկոբանկի աջակցությամբ։

26/09/2025
դրամ
Դոլար (USD)
382.71
-0.76
Եվրո (EUR)
446.43
-3.96
Ռուբլի (RUR)
4.5866
+0.0121
Լարի (GEL)
141.38
-0.12
45905
-471
Արծաթ
552.96
+12.03