Կարեն Ճշմարիտյան․ պետությունը շարունակում է աջակցել ՓՄՁ-ներին
Փետրվարի 3-ին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունում տեղի է ունեցել ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Կարեն Ճշմարիտյանի մամուլի ասուլիսը` նվիրված 2015 թվականին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից իրականացրած աշխատանքին և տարվա տնտեսական արդյունքներին:
ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԵՐԵՑՈՒԹՅՈՒՆ
2015թ. ընթացքում մշակվել և ՀՀ կառավարության կողմից հավանության է արժանացել «Փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման 2016-2018թթ. ռազմավարությունը», որով կարևորվում է գիտելիքի, որակի, ՓՄՁ մրցունակության բարձրացումը գործարար միջավայրի և ձեռնարկատիրական մշակույթի բարելավումը` նպատակ ունենալով կայուն ՓՄՁ սուբյեկտների ստեղծումն ու տնտեսության մեջ դրանց կշռի ավելացումը: Ռազմավարությունը կիրականացվի պետական և մասնավոր հատվածների, հասարակական և միջազգային կազմակերպությունների, բիզնես ասոցիացիաների ամենաակտիվ և գործուն մասնակցությամբ:
2015թ. օրենսդրական փոփոխություններ են իրականացվել «Շրջանառության հարկի» մասին օրենքում, նպատակը` ՓՄՁ-ների համար նպաստավոր պայմանների ստեղծումն էր` հարկերի հաշվարկման, գործարքների փաստաթղթավորման հետ կապված որոշակի բարդությունների վերացման առումով:
2015թ. կնքվել է 2 կարևոր փաստաթուղթ` ՀՀ և ԵՄ միջև` «Ձեռնարկությունների և փոքր ու միջին ձեռնարկությունների մրցունակություն (COSME) (2014-2020թթ.) ծրագրին Հայաստանի Հանրապետության մասնակցության վերաբերյալ» և «Հայաստանում ՓՄՁ զարգացմանն ուղղված աջակցություն» ֆինանսավորման համաձայնագրերը, որոնց իրականացման արդյունքում նոր հնարավորություններ կստեղծվեն ՓՄՁ սուբյեկտների զարգացման, նրանց կարողությունների հզորացման համար:
2015թ. ընթացքում ՓՄՁ պետական աջակցության տարեկան ծրագրի շրջանակներում վարկային երաշխավորությունների տրամադրման, սկսնակ գործարարների ձեռներեցությանն աջակցության, ոլորտային աջակցության, գործարար տեղեկատվական, խորհրդատվական և ուսուցողական աջակցության, տեղական տնտեսական զարգացման ուղղություններով շուրջ 6000 սկսնակ և գործող ՓՄՁ սուբյեկտների տրամադրվել է 13,194 աջակցություն:
2015թ. ընթացքում Հայաստանի ՓՄՁ ԶԱԿ-ի կողմից և «ՓՄՁ ներդրումներ» ՈՒՎԿ ՓԲԸ կողմից ֆինանսական և ներդրումային աջակցություն է տրամադրվել 225 նոր ստեղծվող և արդեն գործող տնտեսվարող սուբյեկտների, տրամադրված վարկերի ընդհանուր գումարը կազմել է շուրջ 5.4 մլրդ դրամ` մոտ 10% տոկոսադրույքով: Վարկերի 89%-ը տրամադրվել է 10 մարզերում, իսկ 10%-ը Երևանում գործունեություն ծավալող տնտեսվարող սուբյեկտներին:
Հայաստանի զարգացման հիմնադրամի կողմից իրականացվել է արտահանման ուղղվածություն ունեցող մշակող արդյունաբերության ոլորտի կազմակերպություններին «ՓՄՁ ներդրումներ» ՈՒՎԿ ՓԲԸ-ի կողմից տրամադրված 17 վարկերի տոկոսադրույքների մասնակի սուբսիդավորում:
2015թ. խաղողի և այլ պտուղ-բանջարեղենի մթերումների կազմակերպմանն աջակցելու նպատակով մթերող 18 կազմակերպությունների տրամադրվել են վարկեր, արդյունքում աջակցություն է ցուցաբերվել նաև վերջիններիս գործունեությամբ պայմանավորված բազմաթիվ գյուղացիների, գյուղացիական տնտեսությունների, գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրող սուբյեկտների արտադրանքի իրացմանը:
Մատչելի ու արտոնյալ պայմաններով գյուղացիական համայնքներին և գյուղացիական (ֆերմերային) տնտեսություններին լիզինգով տրամադրվել է շուրջ 100 մլն ՀՀ դրամ արժողությամբ գյուղատնտեսական տեխնիկա:
ՓՄՁ ԶԱԿ-ի կողմից սկսնակ գործարարներին ձեռներեցությանն աջակցության մասով աջակցություն է տրամադրվել 403 սկսնակ գործարարի, ՓՄՁ սուբյեկտներին ուսուցողական աջակցության մասով` 407 ՓՄՁ սուբյեկտների:
«Կանանց ձեռներեցության զարգացում» ծրագրի շրջանակներում իրականացվել են 4 ծրագրեր, աջակցություն են ստացել 164 կին գործարարներ, ուսուցողական դասընթացների մասնակցել են 230 կին գործարարներ:
Հայաստանում ձեռնարկությունների եվրոպական ցանցի (ՁԵՑ) գործունեության շրջանակներում աջակցություն է տրամադրվել 225 ՓՄՁ սուբյեկտների:
Տնտեսական Համագործակցության և Զարգացման Կազմակերպության (ՏՀԶԿ) կողմից Եվրոպական Հանձնաժողովի և այլ միջազգային կազմակերպությունների հետ համատեղ իրականացվել է «ՓՄՁ քաղաքականության ինդեքսի» գնահատումը` Արևելյան Գործընկերության անդամ 6 երկրներում: ՀՀ-ի ցուցանիշների բարելավում է գրանցվել ինչպես նախորդ` 2012թ. զեկույցի, այնպես էլ մյուս երկրների ցուցանիշների հետ համեմատած, որտեղ Հայաստանն ամենաշատ քանակով և ամենանշանակալի բարեփոխումներ իրականացրած երկիրն է:
2015թ-ի ընթացքում գրանցվել են 15946 և լուծարվել 9862 տնտեսվարող սուբյեկտներ նոր ստեղծված և փակված սուբյեկտների դրական տարբերությունը կազմել է 6084:
ԳՈՐԾԱՐԱՐ ՄԻՋԱՎԱՅՐ
ՀՀ գործարար միջավայրի բարելավման շարունակականությունն ապահովելու նպատակով մշակվել և ՀՀ կառավարության քննարկմանն է ներկայացվել Գործարար միջավայրի բարելավման 2016թ. միջոցառումների ծրագիրը, որի ընդունման և դրանում ներառված միջոցառումների համալիր իրականացման դեպքում «Գործարարությամբ զբաղվելը» զեկույցում, այլ հավասար պայմանների առկայությամբ, Հայաստանի մասով հնարավոր է գրանցել դիրքի մոտ 5 կետ բարելավում:
Գործարար և ներդրումային միջավայրի գրավչության ուղղությամբ ձեռք բերված հաջողությունների շարունակականությունն ապահովելու, նոր անցանկալի կարգավորումների ընդունում թույլ չտալու նպատակով կարևորվել է նախագծերի կարգավորման ազդեցության գնահատման եզրակացությունների տրամադրման գործընթացը: 2015թ-ին փորձաքննության են ենթարկվել 390 իրավական ակտերի նախագծեր, որոնցից մոտ 22%-ին տրվել է տնտեսական, այդ թվում` ՓՄՁ բնագավառում, դրական ազդեցությամբ, իսկ շուրջ 9%-ին` բացասական ազդեցությամբ եզրակացություն:
Նշված բարեփոխումների արդյունքներով է նաև պայմանավորված, որ Հայաստանն այսօր համարվում է գրավիչ երկիր գործարար միջավայրի տեսանկյունից, ինչի մասին է վկայում ՀԲ-ի կողմից հրապարակված` «Գործարարությամբ զբաղվելը 2016» վարկանիշային զեկույցը, որի համաձայն Հայաստանը 189 երկրների շարքում զբաղեցրել է 35-րդ տեղը` բարելավելով իր դիրքը 3 կետով: Հայաստանն ընդգրկված է Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի խմբում (25 երկիր), որտեղ զբաղեցնում է 5-րդ տեղը: Հայաստանն առաջինն է ԱՊՀ երկրների շարքում, իսկ հարևան երկրների շարքում զիջում է միայն Վրաստանին:
ՏԵՍՉԱԿԱՆ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐ
Հայաստանում իրականացվող տեսչական բարեփոխումների արդյունքում ստուգում իրականացվող մարմիններում ներդրվեց ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների համակարգ, որը էականորեն նվազեցրեց տնտեսվարողների գործունեությանը տեսչությունների անհարկի միջամտությունը: Ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների համակարգը ենթադրում է տնտեսվարողների ռիսկայնության դասակարգման երեք մակարդակ, որի արդյունքում տեսչությունները տնտեսավարողների մոտ պլանային ստուգումներ են իրականացնում հաշվի առնելով վերջիններիս ռիսկայնության աստիճանը (ցածր` 5 տարին մեկ, միջին` 3 տարին մեկ, բարձր` 1 տարին մեկ անգամ): Ռիսկային համակարգի կարևոր բաղադրիչներից էր նաև ստուգաթերթեի ներդրումը. տեսչությունները ստուգումներ են իրականացնում բացառապես ստուգաթերթերի միջոցով, ինչը բացառում է տեսուչների սուբյեկտիվ մոտեցումը` բացառությամբ հարկային և այլ ֆինանսական ստուգումների:
2015թ. հունվարի 9-ին ուժի մեջ է մտել «Տեսչական մարմինների մասին» ՀՀ օրենքը, որը ապահովում է տեսչական համակարգի օպտիմալացման և տեսչական մարմինների ձևավորման իրավական հիմքերը և ենթադրում է տեսչությունների կառավարման առավել արդյունավետ և թափանցիկ մոդել: Օրենքի կիրար¬կումն ապահովելու ընթացքին հետևելու նպատակով ՀՀ վարչապետի հրամանով ստեղծվել է միջգերատեսչական հանձնա¬ժողով ՀՀ կառավարության աշխատակազմի ղեկավար նախարարի գլխավորությամբ, ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվել են օրենքի կիրարկումն ապահովող բոլոր անհրաժեշտ իրավական ակտերը: 2015թ. սեպտեմբերին ստեղծվել է առաջին մարմինը` Շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմինը: 2015թ. ընթացքում նաև իրականացվել են չորս ոլորտների քարտեզագրման աշխատանքներ, որոնք քննարկվել են միջգերատեսչական հանձնաժողովի նիստերում: 2016 թվականի համար նախատեսվում է 3-ից 5 նոր տեսչական մարմնի ստեղծում. տեսչական համակարգի օպտիմալացումը նախատեսվում է ավարտել մինչև 2018թ: Մշակվել է նաև «Ստուգումների մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ, աշխատանքներ են իրականացվել տեսչական մարմինների միասնական էլեկտրոնային համակարգի ստեղծման և տեսուչների վերապատրաստման դասընթացների կազմակերպման ուղղություններով: Շարունակվել են աշխատանքները ռիսկի վրա հիմնված ստուգումների համակարգի կատարելագործման ուղղությամբ` ըստ անհրաժեշտության վերջիններս համապատասխանեցնելով ոլորտային օրենքների և ԵՏՄ տեխնիկական կանոնակարգերի պահանջներին: