Ֆինանսական

USD BUY - 389.50-0.50 USD SELL - 393.00-1.00
EUR BUY - 419.00-1.00 EUR SELL - 424.00-1.00
OIL:  BRENT - 74.95+1.08 WTI - 71.63+2.75
COMEX:  GOLD - 3176.10+0.79 SILVER - 34.93-0.11
COMEX:  PLATINUM - 1027.50+1.05
LME:  ALUMINIUM - 2533.00-0.57 COPPER - 9710.00-0.86
LME:  NICKEL - 15918.00-2.82 TIN - 36645.00+1.17
LME:  LEAD - 2012.00-0.67 ZINC - 2852.50-0.16
FOREX:  USD/JPY - 149.6+0.30 EUR/GBP - 1.0827+0.05
FOREX:  EUR/USD - 1.0827+0.05 GBP/USD - 1.2931-0.03
STOCKS RUS:  RTSI - 1144.79+0.00
STOCKS US: DOW JONES - 42001.76+1.00 NASDAQ - 17299.29-0.14
STOCKS US: S&P 500 - 5611.85+0.55
STOCKS JAPAN:  NIKKEI - 35624.48+0.02 TOPIX - 2661.73+0.11
STOCKS CHINA:  HANG SENG - 23206.84+0.38 SSEC - 3348.44+0.38
STOCKS EUR:  FTSE100 - 8582.81-0.88 CAC40 - 7790.71-1.58
STOCKS EUR:  DAX - 22163.49-1.33
01/04/2025  CBA:  USD - 391.10-0.47 GBP - 504.83-1.82
01/04/2025  CBA:  EURO - 422.27-1.45
01/04/2025  CBA:  GOLD - 39170.00+501.00 SILVER - 428.21-4.80
Հայաստանի հարկային համակարգը 25 տարեկան է
03/10/2016 18:10
Կիսվել

Հայաստանի հարկային համակարգը 25 տարեկան է

Հայաստանի հարկային համակարգը բոլորել է գործունեության 25-ամյակը: 1991թ. հոկտեմբերի 2-ին ՀՀ առաջին վարչապետ Վազգեն Մանուկյանի գլխավորած կառավարության որոշմամբ ստեղծվել է պետական հարկային տեսչությունը: Անկախ հանրապետության այս կառույցն աշխատանքն սկսել է առանց սեփական հարկային օրենսդրության, պետական բյուջեի և վերջինի հարկային եկամուտների ծրագրման՝ չունենալով նյութատեխնիկական բազա, շենքային պայմաններ, անգամ ծանրակշիռ կադրեր: «Ստեղծման պահին մեր երկիրը պատմականորեն չուներ նման փորձ, բացի տեսական պատկերացումներից, և առանց արտաքին օգնության պետք է ստեղծվեր մի ամբողջ համակարգ»,-հիշում է Արմեն Ալավերդյանը, ով այսօր ՊԵԿ նախագահի առաջին տեղակալն է: Նա մտաբերում է 1994թ., երբ առաջին անգամ պետբյուջեի հարկային եկամուտների պլանավորումն իրականացվեց հայկական դրամով. «Այդ ժամանակ կար ընդամենը մոտ 3000 հարկ վճարող: Դրանք հիմնականում պետական ձեռնարկություններն էին, որոնք բյուջեի եկամուտների գերակշիռ մասն էին ապահովում՝ 95%-ից ավելին, իսկ մյուս հարկ վճարողները խորհրդային կարգերի ժամանակ ստեղծված կոոպերատիվներն էին, որոնք տնային պայմաններում զանազան ծառայություններ մատուցելու թույլտվություն էին ստացել»: Այսօր արդեն հաշվառված է 230 000 հարկ վճարող, որոնցից գործող են 80-90 հազարը, իսկ առանց լուրջ ռեսուրսների ստեղծված տեսչությունը 25 տարում դարձել է կայուն գործող համակարգ: Այն բաղկացած է վերադաս մարմնից և 20 տարածքային հարկային տեսչություններից:

Արմեն Ալավերդյանը հարկային ոլորտի ձեռքբերումներից առանձնացնում է սպասարկման ժամանակակից ծառայությունների ապահովումը, որն 90-ականներին բացակայում էր: «Միջազգային առաջավոր փորձի հիման վրա՝ մենք բոլոր տեսչություններում առանձնացրել ենք սպասարկման բաժիններ: Եթե նախկինում միայն թղթային կրիչով էինք ստանում հաշվետվությունները՝ ունենալով մեծ հերթեր, ապա էլեկտրոնային համակարգի ներդրման շնորհիվ դրանց 92%-ը էլեկտրոնային է: Այս ցուցանիշով ՀՀ-ն առաջատար է ոչ միայն տարածաշրջանում, այլև զարգացող երկրների ցանկում»:

ՊԵԿ նախագահի առաջին տեղակալը վստահեցնում է, որ այսօր հարկային հսկողությունն իրականացվում է՝ բացառապես ռիսկային չափանիշների հիման վրա: Գործող 80-90 հազար հարկ վճարողներից ստուգման ենթարկվում է միայն 1.5%-ը, փոխարենը աճել է ստուգումների արդյունավետությունը. «Վերջին տարիների և 2016թ. 9 ամիսների ցուցանիշները վկայում են, որ առաջադրվում է լրացուցիչ այնքան հարկային պարտավորություն, որքան պետբյուջեի եկամուտները կազմում էին 1993թ.-ին: Այսօր ունենք հարկային եկամուտների կանխատեսման արդյունավետ համակարգ, որը հնարավորություն է տալիս ըստ տարածքների, առանձին հարկ վճարողների, գործունեության ոլորտների հաշվառում վարել և գնահատել առանձին ոլորտներում ստվերի տոկոսը»: Ի դեպ, եթե 1995թ. հարկային եկամուտների փաստացի մուտքագրված գումարը եղել է 54 մլրդ 200 մլն դրամ, ապա հիմա հարկային մարմինը 20 անգամ ավելի հարկային եկամուտներ է ապահովում պետբյուջե: Արդյունքն անդրադառնում է նաև հարկեր-ՀՆԱ հարաբերակցության վրա. եթե 90-ականներին 8-9% էր վերադարձվում պետբյուջե, ապա այսօր այդ ցուցանիշը հասել է 22%-ի:

Արմեն Ալավերդյանը հարկային համակարգի վերընթաց կենսագրությունը ներկայացնելիս չի մոռանում նաև աշխատակիցներին. «Հարկային ծառայությունը միշտ եղել է կադրերի դարբնոց, որտեղ աշխատել են հաշվապահական հմտություններով, գրագետ մարդիկ, ովքեր օրենսդրության պահանջով շարունակաբար կատարելագործվում են»: Հարկային համակարգի 25-ամյակի առթիվ պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Հովհաննես Հովսեփյանի հրամանով «շնորհակալություն» է հայտարարվել համակարգի 18 աշխատակցի և հարկային 106 ծառայողի:

Հարկային համակարգի ստեղծումից առայսօր ոլորտում աշխատող Արմեն Ալավերդյանը, խոսելով հարկային համակարգի զարգացման հայեցակարգի մշակումից, առանձնացնում է նաև այն հիմնական խնդիրները, որոնց ուղղությամբ հարկային մարմինն առաջիկա տարիներին պետք է աշխատի. «Ձգտելու ենք ապահովել ստվերային շրջանառությունների հարկման արդյունավետ մեխանիզմներ, կատարելագործել հարկման նոր մեխանիզմներն ու տեղեկատվական տեխնոլոգիները՝ հարկային օրենսգրքի կիրառության մեջ դրվելու ընթացքում: Մյուս գերատեսչությունների հետ տեղեկությունների փոխանակման մեխանիզմներն ենք կատարելագործելու: Լուծելու ենք նաև սոցիալական պաշտպանվածության խնդիրը, որը կոռուպցիոն ռիսկերի հաղթահարման ևս մեկ ուղիներից է»: Կոմիտեի նախագահի տեղակալը նկատում է, որ հարկային համակարգը մշտապես կարևորվել է հանրապետության բոլոր ղեկավարների կողմից, անգամ Սերժ Սարգսյանն այն անվանել է տնտեսության անվտանգության կարևոր բաղադրիչ: Դա, ինչպես նաև հասարակական պահանջը ստիպում են գիտակցել երկրի համար հարկային ծառայողի աշխատանքի կարևորությունը:

01/04/2025
դրամ
Դոլար (USD)
391.10
-0.47
Եվրո (EUR)
422.27
-1.45
Ռուբլի (RUR)
4.61
-0.01
Լարի (GEL)
141.45
-0.12
39170.00
+501.00
Արծաթ
428.21
-4.80