Աննա Զալինյան. Չինաստանի և Հայաստանի օ­րե­նս­դիր մար­մին­նե­րի կա­ռուց­վա­ծք­նե­րը

Չի­նաս­տա­նի սահ­մա­նադ­րա­կան դո­կտ­րի­նում բա­ցա­կայում է իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի բա­ժան­ման հայե­ցա­կար­գը:

­Սահմանադրության համաձայն՝ Չի­նաս­տա­նում տար­բե­րում են պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյան մար­մին­ներ («­բա­րձ­րա­գույն» և «­տե­ղա­կան»), պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման մար­մին­ներ («ը­նդ­հա­նուր ի­րա­վա­սու­թյան բա­րձ­րա­գույն մար­մի­ն՝ կա­ռա­վա­րու­թյուն», «­տե­ղա­կա­ն՝ ժո­ղո­վր­դա­կան ներ­կայա­ցու­ցիչ­նե­րի ժո­ղով­նե­րի գոր­ծա­դիր կո­մի­տե­ներ»), դա­տա­կան և դա­տա­խա­զա­կան մար­մին­ներ:

ՉԺՀ-ում ամ­բո­ղջ իշ­խա­նու­թյու­նը պատ­կա­նում է ժո­ղո­վր­դին, որն էլ պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նում է Ժո­ղո­վր­դա­կան ներ­կայա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մա­չի­նա­կան ժո­ղո­վի (ԺՆՀԺ) և տար­բեր աս­տի­ճա­նի ընտ­րո­վի պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյան մար­մին­նե­րի՝ ժո­ղո­վր­դա­կան ներ­կայա­ցու­ցիչ­նե­րի տե­ղա­կան ժո­ղով­նե­րի մի­ջո­ցո­վ (ՉԺՀ Սահմանադրություն, հ. 2, 3):

Հա­մե­մա­տու­թյան հա­մար նշեմ­, որ ՀՀ պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյունն ի­րա­կա­նաց­վում է օ­րե­նս­դիր, գոր­ծա­դիր և դա­տա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի բա­ժան­ման ու հա­վա­սա­րա­կշռ­ման հի­ման վրա (ՀՀ Սահ­մա­նդ­րու­թյուն, հ.4): Հայաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում իշ­խա­նու­թյու­նը պատ­կա­նում է ժո­ղո­վր­դին, որն էլ իր իշ­խա­նու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նում է Սահ­մա­նադ­րու­թյա­մբ նա­խա­տես­ված պե­տա­կան և տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման մար­մին­նե­րի ու պաշ­տո­նա­տար ան­ձա­նց մի­ջո­ցով ՀՀ Սահմանդրություն, հ. 2:

ՉԺՀ պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյան բա­րձ­րա­գույն մար­մի­նը Ժո­ղովրդա­կան ներ­կայա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մա­չի­նա­կան ժո­ղո­վն է: ԺՆՀԺ-ն և նրա Մշ­տա­կան կո­մի­տեն ի­րա­կա­նաց­նում են օ­րենս­դիր իշ­խա­նու­թյու­նը երկ­րում: ՉԺՀ-ի կա­ռա­վար­ման ա­ռա­նձ­նա­հատ­կու­թյու­նը եր­կու օ­րե­նս­դիր մար­մին­նե­րի՝ ԺՆԺՀ և նրա Մշ­տա­կան կո­մի­տե­ի գոյու­թյունն է: Փաս­տո­րեն, Չի­նաս­տա­նում առ­կա է 2 օ­րե­նս­դիր մար­մին, ին­չի փոր­ձը չկա աշ­խար­հի որ­ևէ պե­տու­թյու­նում (ՉԺՀ Սահմանադրություն, հ. 57)։

Հա­մե­մա­տու­թյան հա­մար նշե­մ, որ Հայաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում Ազ­գային ժո­ղո­վը ներ­կայա­ցուց­չա­կան մար­մին է, որն էլ ի­րա­կա­նաց­նում է օ­րե­նս­դիր իշ­խա­նու­թյու­նը և մի­այն ի­րեն է վե­րա­պահ­ված այդ գոր­ծա­ռույ­թը (ՀՀ Սահմանդրություն, հ. 88):

Ժո­ղո­վր­դա­կան ներ­կայա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մա­չի­նա­կան ժո­ղո­վը՝ հան­դի­սա­նա­լով Չի­նաս­տա­նի պե­տա­կան իշ­խա­նու­թյան բա­րձ­րա­գույն մար­մի­նը, ու­նի կազ­մա­կեր­պա­կան, կա­ռուց­ված­քային և գոր­ծա­ռու­թային իր ա­ռա­նձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րը: ԺՆՀԺ պատ­գա­մա­վոր­նե­րը պրո­ֆե­սի­ո­նալ պառ­լա­մեն­տա­կան­ներ չեն, այլ հա­մա­տե­ղում են պատ­գա­մա­վո­րա­կան աշ­խա­­տանքն ար­տադ­րու­թյու­նում, տար­բեր հիմ­նա­րկ­նե­րում կամ այլ մաս­նա­գի­տա­կան աշ­խա­տան­քի հե­տ: Հա­մար­վում է, որ նման կար­գա­վի­ճա­կը թույլ է տա­լիս նրա­նց «­լի­նել սե­րտ կա­պի մեջ հա­սա­րա­կու­թյան զա­նգ­ված­նե­րի հետ, աշ­խա­տել նրա­նց հետ, տե­ղե­կաց­ված լի­նել նրա­նց տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րին և կա­րիք­նե­րին» (ՉԺՀ Սահ­մա­նադ­րու­թյուն, հ.57-78):

Ի տար­բե­րու­թյուն վե­րը շա­րա­դր­վա­ծի՝ ՀՀ Ազ­գային ժո­ղո­վի պատ­գա­մա­վո­րը չի կա­րող զբա­ղեց­նել իր կար­գա­վի­ճա­կով չպայ­մա­նա­վոր­ված պաշ­տոն պե­տա­կան կամ տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման այլ մար­մին­նե­րում, որ­ևէ պաշ­տոն` առևտ­րային կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րում, զբաղ­վել ձեռ­նար­կա­տի­րա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյա­մբ, կա­տա­րել վճա­րո­վի այլ աշ­խա­տա­նք՝ բա­ցի գի­տա­կան, կր­թա­կան և ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան աշ­խա­տան­քի­ց (ՀՀ Սահմանադրություն, հ. 95):

Չինագետ, տ.գ. թ. Աննա Զալինյան