ԱՄՆ դաշնային ծախսերի փոփոխությունները վերջին 45 տարիներին
Ինչպիսին է 1980 և 2024 հաշվետու տարիների դաշնային ծախսերի համեմատությունը՝ հաշվի առնելով գնաճը։ Չնայած ԱՄՆ բնակչությունն աճել է ընդամենը 50%-ով՝ ծախսերը գրեթե եռապատկվել են։
Սոցիալական ապահովագրության ծախսերն աճել են ավելի քան 1 տրիլիոն դոլարով։ Ամենամեծ աճը տեղի է ունեցել առողջապահական ապահովագրության ոլորտում, ուր ծախսերն աճել են մոտ 600%-ով։ Այս ցուցանիշները վկայում են ԱՄն-ի ծերացող բնակչության և առողջապահության արժեքի բարձրացման մասին։
Երկարաժամկետ աճի հիմնական մասը կապված է անհրաժեշտ ծախսերի հետ։ Այսօր ծախսերի ամենամեծ բաժինը կազմում են առողջապահական ապահովագրությունը (874 մլրդ դոլար) և պետական պարտքի տոկոսավճարները (880 մլրդ դոլար)։ 1980-ին դրանք չէին կազմում բյուջեի հիմնական մասը։
Մինչդեռ ազգային պաշտպանության ծախսերը՝ մնալով զգալի (874 մլրդ դոլար), այդքան կտրուկ աճ չեն ունեցել և այժմ ավելի փոքր բաժին են զբաղեցնում ընդհանուր բյուջեում։
Սոցիալական ծրագրերի ծախսերի կտրուկ աճի հիմնական պատճառը բնակչության տարիքային կառուցվածքն է։ 2030-ին բոլոր «Baby Boomer»-ները արդեն կլինեն 65 կամ ավելի տարեկան, ինչը մեծացնում է թե՛ սոցիալական ապահովագրության, թե՛ առողջապահության ոլորտի շահառուների թիվը։
Մեծ դեր ունեն քաղաքական որոշումները։ Առողջապահական նպաստների ընդլայնումը, խթանիչ ծրագրերը և նոր հարկային արտոնությունները ավելացրել են դաշնային փոխանցումներն ու պարտավորությունները։
Կարևոր հարց է՝ արդյոք այս ծախսերը կայուն են։ Իրականում դաշնային ծախսերը զգալիորեն գերազանցում են եկամուտները, ինչն էլ նպաստում է դեֆիցիտի աճը։ 2024 թվականին ԱՄՆ-ի պետական բյուջեի եկամուտները հասել են 4.919 տրլն ԱՄՆ դոլարի, իսկ ծախսերը կազմել են 6.752 տրլն դոլար՝ այսպիսով ձևավորելով 1.833 տրլն դոլար բյուջեի դեֆիցիտ։ Նույն ցուցանիշը 1980 թվականին հասել է 106.4 մլրդ դոլարի։ Այս անհավասարակշռությունը մեծացնում է պետական պարտքի հետ կապված մտահոգությունները, հատկապես այն պայմաններում, երբ տոկոսավճարները բյուջեի առավել մեծ բաժին են զբաղեցնում։