ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿՈՄԻՏԵ – ԱՆՀԱՏ ՏԱՔՍԻՍՏՆԵՐԸ ԽԱԹԱՐՈՒՄ ԵՆ ՈԼՈՐՏՈՒՄ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ
Անհատական տաքսի-ավտոմեքենաներով ուղևորափոխադ-րումների կազմակերպումն այսօր այն ոլորտներից է, որտեղ դեռևս մեծ թիվ են կազմում ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող անձինք: Չնայած այն հանգամանքին, որ այս ոլորտում վերջին տարիներին ստեղծվել և գործում են իրավաբանական անձի կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ կարգավիճակ ունեցող բազմաթիվ /ավելի քան 600/ տաքսի ծառայություններ, այնուամենայնիվ, բազմահազար քաղաքացիներ նույնպես այս ոլորտում տարիներ շարունակ անձնական ավտոմեքենաներով մատուցել և շարունակում են մատուցել անհատական տաքսի ծառայություններ: Ընդ որում, նրանց գերակշիռ մասն իրականացնում է ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն: ՊԵԿ Հարկ վճարողների սպասարկման և հարկման ընթացակարգերի վարչության պետի տեղակալ Արմեն Թամազյանի հավաստմամբ` “նման իրավիճակում նախ և առաջ խաթարվում է այս ոլորտում տնտեսական մրցակցությունը: Բացի այդ, տարբեր պետական մարմինների համար հնարավորություն չի ստեղծվում պատշաճ հսկողություն իրականացնել այս ոլորտում ծառայությունների մատուցման որակի և ուղևորների անվտանգության պահպանման նկատմամբ, և պետությունն էլ այս ոլորտում գործող անձանցից չի ստանում հարկեր և այլ պարտադիր վճարներ, որոնք ուղվում են տարբեր սոցիալական ծրագրերի իրագործմանը: Նշված ոլորտում ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն վարող անձանցից շատերը նման գործելակերպը հաճախ փորձում են արդարացնել տնտեսական ճգնաժամի ազդեցությամբ պայմանավորված իրենց տնտեսական /նյութական/ դժվարություններով, ինչն անընդունելի է, առավել ևս այն պարագայում, երբ անհատ տաքսիստների մի մասը վաղուց արդեն ստացել են լիցենզիաներ և գործում են օրինական դաշտում` պատշաճ կերպով կատարելով նաև իրենց հարկային պարտավորությունները: Այդ առումով ևս կարևորվում է պետության դերը, որն է` պաշտպանել օրենքի դաշտում գործող բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտների իրավունքները, օրինական շահերը, ապահովել մրցակցության հավասար պայմաններ: Ըստ Ա. Թամազյանի` ստեղծված իրավիճակում խիստ կարևորվում է նաև բիզնեսի տարբեր ոլորտներում ներգրավված քաղաքացիների հետ տարվող բացատրական աշխատանքը, որովհետև դժվարությունները շատ հաճախ ծագում են հենց օրենքի չիմացության հետևանքով: Մասնավորապես, անհատական` մեկ տաքսի-ավտոմեքենայով ուղևորափոխադրումներ իրականացնող անձինք նախ և առաջ պետք է ստանան պետական
գրանցում որպես անհատ ձեռնարկատեր, այնուհետև, մեկամսյա ժամկետում պետք է հաշվառման կանգնեն հարկային տեսչությունում` ստանալով հարկ վճարողի հաշվառման համար: Հետո արդեն վերջիններս պետք է դիմեն լիազոր մարմին և ստանան լիցենզիա` վերոհիշյալ գործունեությամբ զբաղվելու համար /լիցենզիա ստանալու համար պետք է վճարվի տարեկան պետական տուրք` 25 հազ. դրամի չափով/: Փաստացի գործունեությունը սկսելուց առաջ հարկային տեսչություւն պետք է ներկայացվի ելակետային տվյալների մասին հայտարարություն և յուրաքանչյուր ամիս պետք է վճարվի հաստատագրված վճար` Երևան քաղաքում – 6800 դրամ, Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում – 6200 դրամ, այլ բնակավայրերում – 5600 դրամ: Բացի հաստատագրված վճարից, անհատ ձեռնարկատերերը վճարում են նաև նվազագույն սոցիալական վճար` ամսական 5000 դրամի չափով. «Եթե կատարենք մի փոքր հաշվարկ, ապա կստանանք, որ բոլոր վճարումները միասին` պետբյուջե տարեկան վճարվող գումարը ԱՁ հանդիսացող տաքսու վարորդների կողմից կազմելու է շուրջ 170 հազ. դրամ կամ միջին ամսական` 14 հազ. դրամ: Արդյունքում, նրանք ընդամենը պետբյուջե պետք է վճարեն միջին հաշվով օրական 400-450 դրամ»,-վստահեցրել է Ա. Թամազյանը:
Վերջինս հիշեցրել է նաև, որ ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող անձանց նկատմամբ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով կիրառվում է տուգանք այդ գործունեության արդյունքում ստացված համախառն եկամտի 50 տոկոսի չափով: Այսինքն, եթե պետական գրանցում և լիցենզիա չունեցող վարորդն օրական միջին հաշվով վաստակում է օրինակ 5000 դրամ, ապա միայն մեկ ամսվա ապօրինի գործունեության համար նրանից հօգուտ բյուջեի կգանձվի տուգանք 90 հազ. դրամի չափով. «Այսպիսով, ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն վարող անձանց` մասնավորապես նման գործունեությամբ զբաղվող անհատ տաքսիստներին հարկման դաշտ բերելով, Պետական եկամուտների կոմիտեն նպատակ ունի` ապահովել տնտեսավարման և տնտեսական մրցակցության հավասար պայմաններ բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտների միջև, հնարավորություն տալ` ապահովել բոլոր տնտեսվարողների կողմից հարկային կարգապահության պահպանումը` անկախ գործունեության ոլորտից, ստացվող եկամուտների մակարդակից և պետբյուջե վճարվող հարկերի ու այլ պարտադիր վճարների մեծությունից, ապահովել հարկերի, տուրքերի և այլ պարտադիր վճարների վճարման սահմանադրական պարտավորության կատարումը»,-ընդգծել է Ա.Թամազյանը: