
ՀՀ ՖԻՆԱՆՍՆԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ -2009Թ.-ԻՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԲՅՈՒՋԵԻ ՊԱԿԱՍՈՒՐԴԸ ԿԱԶՄԵԼ Է ՀՆԱ-Ի ՇՈՒՐՋ 7.4%-Ը
Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարությունը հրապարակել է 2009 թվականի իր գործունեության հաշվետվությունը, որտեղ ներկայացված է հաշվետու տարվա ընթացքում կատարվածաշխատանքները և դրանց արդյունքները:
Ֆինանսների նախարարության հաշվետվության մեջ մասնավորապես նշվում է, որ 2009թ. համաշխարհային ֆինանսական և տնտեսական ճգնաժամի բացասական ազդեցության հիմնական հարվածն իր վրա է ընդունել Հայաստանի տնտեսության իրական հատվածը: 2009թ. հունվարից սկսած արձանագվել է անկման ցուցանիշներ: Հունվարին գրանցվել է 0.7 տոկոսանկում, որը խորանալով իր կիզակետին է հասել հուլիս ամսին` 18.5 տոկոս: Օգոստոսից անկումն արդեն համեմատաբար համեստ ցուցիչներով է բնութագրվել, մասնավորապես` հունվար-նոյեմբերին այնկազմել է 16 տոկոս:Այս պայմաններում 2009 թվականի տարեսզբին նախատեսված հարկաբյուջետային քաղաքականությունը` որը մշակված է աճող (9.2 տոկոս իրական տնտեսական աճի սցենար) տնտեսության զարգացումների վրա, շատ արագ վերակազմավորվել է դեպի հակաճգնաժամային զարգացումներին համապատասխան հարկաբյուջետային նոր քաղաքականության:
Ընդ որում, հարկային եկամուտների նվազման պարագայում ծախսերը չեն կրճատվել, ավելին` աճել են (հատկապես կապիտալ ծախսերը): Հետեւաբար, իրականացվել է համախառն պահանջարկը խթանող հարկաբյուջետային քաղաքականություն թե եկամտային եւ թե ծախսային առումով: Բյուջեի կապիտալ ծախսերի իրականացումը 2009թ. ունեցել է երկու էֆեկտ, կարճ ժամկետում նպաստել է աշխատատեղերի պահպանմանը, իսկ երկար ժամկետում հանդես է գալիս որպես տնտեսական աճին նպաստող կարևոր լծակ: Արդյունքում աճել է պետական բյուջեի դեֆիցիտը, որի համար շատ արագ նախարարությունը կարողացել է ներգրավել ֆինանսական միջոցներ: Ընդ որում, պետական պարտքը ֆինանսավորվել է հիմնականում արտաքին աղբյուրներից ներգրավված միջոցների հաշվին` զերծ մնալով ներքին տնտեսության խնայողությունների հաշվին ծախսերը իրականացնելու քաղաքականությունից:
Հաշվետու տարվա ընթացքում հարկաբյուջետային քաղաքականությունն ուղղված է եղել մակրոտնտեսական կայունության և տնտեսական աճի ապահովմանը, որը բնութագրվել է հակացիկլիկ հարկաբյուջետային և դրամավարկային քաղաքականությունների ճշգրիտ իրականացմամբ: Ընդ որում` հարկաբյուջետային քաղաքականության արդյունքները մեծապես կախված են եղել նախարարության կողմից իրականացված իր իրավասությունների շրջանակներում տնտեսական քաղաքականությունների նպատակադրումներով և դրանց ձեռքբերման արդյունքներով:
Նախարարության տվյալների համաձայն 2009 թվականի ընթացքում նվազել են պետական բյուջեի եկամուտները` ինչպես հարկային, այնպես էլ այլ եկամուտների գծով: Այդ ժամանակաշրջանում պետական բյուջեի եկամուտները (առանց գանձապետական համակարգով չստացվող եկամուտների` դրամաշնորհային ծրագրերով ստացված եկամուտների, պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների հաշվին դեկտեմբեր ամսին գործատուի կողմից տեղում կատարված ծախսերի) կազմել են 676.4 մլրդ. դրամ, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ նվազելով` 10.9 տոկոսով: Հարկային եկամուտները և տուրքերը կազմել են 522.4 մլրդ. դրամ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից նվազելով 15.9 տոկոսով: Հարկային եկամուտներ և տուրքեր/ՀՆԱ հարաբերությունը 2009թ. կկազմի 16,6 տոկոս` նախորդ տարվա նկատմամբ նվազելով 0.4 տոկոսային կետով:
2009թ. պետական բյուջեի ընդամենը ծախսերը (առանց արտաքին աղբյուրներից ստացված վարկային և դրամաշնորհային ծրագրերով կատարված հատկացումների) կազմել են 824.7 մլրդ դրամ` նախատեսված 897,4 մլրդ դրամի դիմաց, կամ ֆինանսավորման կատարողականը կկազմի 91.8 տոկոս: Պետական բյուջեի պակասուրդը 2009 թվականի արդյունքներով կկազմի ՀՆԱ-ի շուրջ 7.4 տոկոսը, ինչը պայմանավորված է ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի ազդեցությամբ` եկամուտների անկմամբ և ծրագրված ծախսային մակարդակի պահպանմամբ:
ՀՀ ֆինանսների նախարարության գնահատմամբ 2009 թվականի արդյունքներով կվատթարանա ՀՆԱ-ի նկատմամբ արտաքին պարտքի հարաբերակցության ցուցանիշը: Այն կկազմի ՀՆԱ-ի մոտ 36 տոկոսը` 2008 թվականի 13.2 տոկոսի դիմաց: Արտաքին պետական պարտքի կեսից ավելին ձևավորված է 35-40 տարով տրամադրված վարկերից, որոնց արտոնյալ ժամանակաշրջանը 7-10 տարի է (այդ ընթացքում հիմնական գումարի մարում չի կատարվում): Արտոնյալ վարկերի տարեկան միջին կշռված տոկոսադրույքը կազմել է 0.8 տոկոս: